تحلیل آیین قربانی انسان در هند، ایران و بین النهرین براساس نظریه های قربانی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

قربانی، نوعی پیشکش آیینی و یکی از جلوه های پرستش است که در ادواری، از مقاصد بنیادینِ خود منحرف شد؛ تا جایی که انسان ها، هم نوعان خود را قربانی می کردند. سه تمدنِ هند، ایران و بین النهرین، از دیرباز مناسبات فرهنگی فراوانی داشته و از یک دیگر تأثیراتی پذیرفته اند که یکی از این موارد، قربانی انسان است. این پژوهش می کوشد به روش توصیفی-تحلیلی و با توجه به نظریه های آیین قربانی، به بررسی قربانی انسان در این سه فرهنگ بپردازد و به این پرسش ها پاسخ دهد که در تمدن های یادشده، قربانی انسان در چه مواقعی انجام می شد و در صورت تأثیرپذیری، این تأثیرپذیری ها به چه شیوه هایی نمودار شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد قربانی انسان، اغلب در مراسم خاص مذهبی و در مواقع حساس به منظور حاصل خیزی طبیعت و بلاگردانی انجام می گرفت. سه تمدن یادشده در آیین های گذر از آتش و امتیازات قربانی های جایگزین، ازجمله: زوگانس، میرنوروزی و آزادی انسان قربانی، برای مدت کوتاهی از یک دیگر تأثیر پذیرفته اند. در تحلیل های انجام شده نیز در بخش های حاصلخیزی، نظریه های فریزر و تایلور؛ در بخش قربانی برای بُت، نظریه های تایلور و بویس؛ در بخش بلاگردانی از شاه، نظریه پادشاه الوهی فریزر در بخش غرق کردن، نظریه های تایلور و بویس کاربردِ بیشتری دارد.