اهمیت رخداد عاشورا و اهتمام مورخان به ثبت آن از سده های نخست هجری به بعد، سبب شد تا سیر گسترده ای از مطالعات در این باره شکل بگیرد. این سیر در ادامه و در یکصد سال اخیر با محوریت حوزه علمیه قم و با تغییر روش های گذشته ادامه یافت. مطالعات صورت گرفته در این دوره متأثر از جریان های سیاسی و اجتماعی عصر پهلوی، همچون تحرکات انقلابی و فعالیت جریان های فکری سنتی اندیش، نواندیش و دگراندیش دینی و در جهت مقابله با برخی خرافات بوده است. این نوشتار با استفاده از روش «گونه شناسی مطالعات عاشورا» می کوشد تا با دسته بندی جریان های مؤثر، بیان کند که این مطالعات برخلاف رویکرد واقعه نگاری گذشته که تا عصر قاجار ادامه یافت، با اثرپذیری از جریان های پیش گفته و تبیین اهداف و تحلیل زمینه ها و پیامدهای عاشورا، نقشی اساسی در ایجاد رویکردی تبیینی و تحلیلی و ایجاد سیری تکاملی در این حوزه مطالعاتی داشته است.
