شگردهای طنزپردازی در حدیقه الحقیقه سنایی و کارکرد ارتباطاتی آن (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
سناییِ غزنوی (545یا529-467 ق.)، اغلب به «شاعر نوآور» مشهور است. از نوآوری های او، کاربرد طنز در نوشتار حدیقه به منظور تفهیم بهتر موضوعات عرفانی برای سالکان و مخاطبان مباحث عرفانی ست. به گونه ای که پس از سنایی این شیوه، در میان عرفای صاحب اثر رواج یافت؛ به ویژه عطار و مولوی از آن بسیار استفاده کرده اند. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی و بر پایه پژوهش کتابخانه ای، به یافتن شگردهای طنزنویسیِ سناییِ غزنوی در جامعه آماریِ حدیقه الحقیقه پرداخته، و ضمن بررسی مختصات هر شگرد، و دسته بندی یافته های پژوهش در شاخه های نظریه های طنز (برتری، تناقض/تضاد، رهایی، بازی ها) این شگردها را از منظر کارکرد امروزی آن تحلیل و بررسی کرده است. نتیجه های به دست آمده از این پژوهش، نشان می دهد تمامیِ شگردهای طنزساز حدیقه سنایی تئوریِ بازی ها را تقویت می کند. هم چنین درصد مجموع «بازی های زبانی» 4/67درصد از کل شگردهای طنز حدیقه، بیش تر در حکایت ها (بخش روایی) به ویژه در حکایت های نیمه دوم حدیقه دیده می شود. در مقام بعدی، شگردهای تقویت کننده نظریه برتری (5/8درصد) جای دارد، که درکل حدیقه پراکنده است. درنتیجه می توان گفت، سنایی برای تفهیم بهتر آموزه های عرفانی، اخلاقی و فلسفی خود، به کارکرد بازی و تأثیرگذاریِ آن آگاه بوده، و از طنز ناشی از آن با اشراف کامل بهره برده است؛ اما اغلب با نگاه برتری جویانه و تنبیهی (آگاهی بخشی)، به تحقیر شخصیت های حکایت ها یا مخاطب پرداخته است، و از میان 53 حکایت و تک بیت ها، تنها 7 حکایت و 6 بیت طنزآمیز (هم سو با نظریه های بازی ها، رهایی و تضاد) کارکرد رسانه ای دارد.The Modes of Satire in Hadiqah al-Haqiqah Sana'i and its Communicative Function
Sana'i of Ghaznavi (545 or 529-467 A.H.), is often known as an "innovative poet". One of his initiatives is the use of humor in "Hadiqah al-Haqiqah". Because he intends to explain mystical topics to novice mystics and readers of this book with popular methods. After Sana'i, famous mystics such as Attar Neishabouri and Maulana Jalaluddin Balkhi used humor a lot. This article, with a descriptive-analytical method and based on library research, has found the satirical techniques of "Hadiqah-ul-Haqiqah". While examining each trick and finding their connection with humor theories (Relief Theory, games theory, superiority theory, Incongruity Theory), the researcher has analyzed and investigated the function of these modes today. The results show that all the satirical techniques of "Hadiqa al-Haqiqeh" strengthen the theory of games. Also, the total number of "language games" is 67.4% of the total humorous tricks of Hadeeghah, mostly seen in anecdotes (narrative part), especially in the anecdotes of the second half of Hadeeghah. After that, there are techniques that strengthen the theory of superiority (8.5%), which can be seen in the whole "Hadiqah al-Haqiqah". As a result, it can be said that Sana'i was aware of the function of the language game and its impact in order to teach mysticism, ethics and philosophy correctly and fully, and has benefited from it by using the effect of satire to better understand the content; But often with a superiority-seeking and informative view, he humiliates and mocks the characters of the stories or the audience. Out of 53 anecdotes and monographs, only 7 anecdotes and 6 humorous verses (in line with the theories of games, liberation and conflict) are functional in the communication.
تبلیغات
