جستاری در چندمعنایی حرف اضافه «بر» در چهارچوب معنی شناسی شناختی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
از فارسی باستان تاکنون، همواره یکی از کارکردهای دستوری و معنایی «بر» کارکرد حرف اضافه ای بوده است. در این پژوهش چندمعنایی حرف اضافه «بر» از منظر معناشناسی واژگانی شناختی و بر پایه روش «چندمعنایی قاعده مند» تایلر و ایوانز (2001 و 2003) بررسی می شود. هدف این پژوهش تعیین معنای مرکزی و تبیین شبکه معنایی حرف اضافه «بر» و بررسی نقش عناصر فضایی و غیر فضایی در شکل گیری مفاهیم حاشیه ای آن است. داده های این پژوهش به صورت توصیفی-تحلیلی از لغت نامه دهخدا و فرهنگ سخن استخراج شده اند. نتایج تحلیل ها نشان می دهد که مفاهیم متمایز «بر» به شکلی نظام مند برگرفته از معنای مرکزی «بالایِ، رویِ» هستند. این مفاهیم عبارت اند از: علیت، وظیفه و مسئولیت، تقابل و ضدیت، انباشتگی، ملازمت و همراهی، مطابقت و سازگاری. فرآیندهای انتزاع، تغییر رابطه نقطه متحرک و مکان نما و هم چنین تمرکز بر هریک از عناصر ترکیب بندی صحنه بنیادین از عوامل ایجاد مفاهیم حاشیه ای هستند و فرآیند انتزاع و غیرفضایی شدن مفهوم مرکزی مؤثرتر از سایرین عمل کرده است.An Inquiry into the Polysemy of the Preposition "bær" (on) in the Framework of Cognitive Semantics
In the Persian language, since Old Persian, /bær/ (on) has been one of the adpositions that grammatically and semantically acts as a preposition. Studying the polysemy of /bær/ (on) as a preposition is the subject of this paper, which is in the cognitive semantics framework and based on “principled polysemy” introduced by Tyler and Evans (2001 & 2003). This study seeks to determine the core meaning and explain the semantic network of /bær/ (on) as a preposition, in addition, to investigating the role of spatial and non-spatial elements in its semantic network. This research is descriptive-analytical, and the data are extracted from the two most comprehensive dictionaries in Persian: Dehkhoda and Sokhan. The results show that /bær/ is used to representconcepts systematically derived from the core meaning of /bær/, "above, on". Theseconcepts are causality, duty and responsibility, confrontation and opposition, accumulation, concomitance and companionship, and conformity and compatibility. The process of abstraction, changing the relationship between Trajectory and Landmark, and focusing on each of the configuration elements of the proto-scene are the factors that create peripheral concepts in which abstraction and non-spatialization of the core meaning have been more effective than others.
تبلیغات
