تأملی در معنای ترنج در سوره یوسف (ع) (با رویکردهای: واژگانی، ترجمانی، تفسیری، حدیثی و ادبی)
آرشیو
چکیده
شناخت همه جانبه واژه -به عنوان سنگ بنای متن- در ترجمه قرآن مجید از اهمیتی خاص برخوردار است. به ویژه وقتی مترجم با «واژگان چندمعنایی» مواجه می شود که در این راستا برای رسیدن به ترجمه مطلوب، لازم است به همه این معانی آگاه باشد و به تناسب بافت متن، معنای بایسته را از میان معانی مختلف آن انتخاب کند. در عین حال باید احتمال«بیگانه و دخیل بودن» واژه را نیز در نظر داشته باشد، رویکردی که در برگردان فارسی واژه مُتَّکَأً در آیه 31 سوره یوسف در بیش تر ترجمه های فارسی قرآن کریم نادیده گرفته شده است. در بخشی از این آیه که روایتگر داستان رویارویی زنان مصر با حضرت یوسف7، به دعوت همسر عزیز مصر است، آمده:«وَأَعْتَدَتْ لَهُنَّ مُتَّکَأً» یعنی زلیخا به زنان مصر، یک«متکأ» داد سپس ادامه می دهد: «به هریک از آنان کارد داد». با این که در روایت این رخداد در ادبیات منظوم و منثور فارسی-از زمان رودکی تا امروز- سخن از حضور نارنج یا ترنج در دست زنان مصر بوده است، اما در بیش تر ترجمه های فارسی از نارنج یاد نشده است. بررسی63 ترجمه فارسی این آیه نشان داد تنها 5 درصد از مترجمان (3مترجم) این واژه را ترنج معنا کرده و 95 درصد(60 مترجم) آن را پشتی وتکیه گاه، محفل، میوه و نوعی غذا ترجمه کرده اند. در جست وجوی رویکرد، معنای واژه مُتَّکَأً در 168 کتاب تفسیر، حدیث و لغت به زبان عربی، بررسی و مشخص گردید 101 کتاب این واژه را واژه ای عبری دانسته و آن را ترنج یا نارنج معنا کرده اند. بنابراین بهترین معادل برای واژه مُتَّکَأً در این آیه، ترنج یا نارنج است و این امر، لزوم گسترش دایره معنایی واژگان چندمعنایی تا مرز شناسایی واژه های غیرعربی قرآن مجید را آشکار می سازدو بر اهمیت تناسب برگردان فارسی واژگان چندمعنایی با بافت متن و منطق آیه دلالت دارد.A Ponder upon the Meaning of the words Turanj in Chapter Yusuf in the Holy Qur’an (Analysis of Lexical, Translational, Exegetical, Traditional, and Literary Approaches)
A comprehensive understanding of the multi-faceted aspect of the word - as the cornerstone of the text - holds particular significance in the translation of the Holy Quran. Especially when faced with "polysemous words," the translator must be aware of all these meanings to select the essential meaning based on the text's context. However, considering the possibility of the word being "foreign and alien" is crucial, an approach often overlooked in the Persian translation of the term "مُتَّکَأً" in Surah Yusuf, verse 31. In a part of this verse which narrates the confrontation of the Egyptian women with Yusuf which was an invitation by the Emir of Egypt’s wife, it is mentioned that "واعتدت لهن متکا" meaning Zulaykh gave them متکا meaning repast and then furthers that she gave them a knife. While the literature depicts the presence of oranges or citrus fruits in the hands of Egyptian women in the story of Yusuf in the Persian poetry and prose of Persian since the time of Rudaki until now, Persian translations commonly neglect this. A survey of 63 Persian translations of this verse revealed only 5% (3 translators) translated the term as "ترنج" (Citrus), while 95% (60 translators) translated it as a seat, gathering place, fruit, or a type of food. A review of 168 Arabic books on interpretation, hadith, and dictionaries showed that 101 considered "مُتَّکَأً" a Hebrew word, interpreting it as "ترنج" (Citrus) or orange. Therefore, the best equivalent for "مُتَّکَأً" in this verse is "ترنج" or orange, emphasizing the need to expand the semantic scope of polysemous words to identify non-Arabic words in the Holy Quran and highlighting the importance of aligning Persian translations with the text's context and logic.
تبلیغات
