درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اجتماعی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
آینده پژوهی ارتباطات انسان شناسی جامعه شناسی جمعیت شناسی سیاست اجتماعی مفاهیم علوم اجتماعی (هویت، سرمایه اجتماعی و ...) نقد و بررسی کتاب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۰۱ تا ۱۲۰ مورد از کل ۳۳٬۲۰۶ مورد.
۱۰۱.

عوامل مؤثر بر ارتکاب جرم: فرا تحلیل کمّی مطالعات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسائل اجتماعی ایران سال ۱۴ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ ۳۱۰-۲۸۹

کلید واژه ها: ارتکاب جرم فراتحلیل سبب شناسی اندازه اثر مشارکت اجتماعی فرهنگ بزهکاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳ تعداد دانلود : ۳۲
جرم به عنوان یک پدیده نامطلوب اجتماعی، پیامد عوامل متعددی است. فزونی ارتکاب به جرم، افزایش تحقیقات علمی در حوزه های مطالعاتی مرتبط با جرم در ایران در چند دهه گذشته را در پی داشته؛ به طوری که اطلاعات وسیعی درباره سبب شناسی و فراگیرشناسی جرم در حوزه های مختلف آن تولید شده است. پژوهش حاضر با رویکرد فراتحلیل به مهم ترین دلایل و علت های ارتکاب جرم در ایران بر اساس پژوهش های انجام گرفته در حوزه های مختلف پرداخته و به این پرسش پاسخ داده است که عوامل مؤثر بر ارتکاب جرم کدام اند و درمجموع این عوامل تا چه اندازه در ارتکاب جرم در حوزه های مختلف تأثیرگذارند؟ روش پژوهش از نوع فراتحلیل (کمّی) با هدف تعیین اندازه اثر پژوهش ها بود. حجم نمونه شامل 107 سند پژوهشی (80 مقاله و 27 پایان نامه) بود که با توجه به معیارهای داشتن ضریب همبستگی، اعتبار مقاله، کیفیت انتشار و اطلاعات روشی انتخاب شدند. یافته ها نشان داد بیشترین تأثیر در ارتکاب جرم را به ترتیب متغیرهای مشارکت اجتماعی، فرهنگ بزهکاری، منطقه محل سکونت، تراکم جمعیتی، روابط اجتماعی، کنترل اجتماعی، احساس محرومیت و نابرابری اجتماعی، پایگاه اقتصادی-اجتماعی و اختلافات خانوادگی داشته اند که درمجموع دلالت بر تأثیرِ بیشتر عوامل سطح اجتماعی در ارتکاب جرم دارد.
۱۰۲.

مطالعه ویژگی های تئاتر مستند برای طراحی تئاتر تلویزیونی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات میان رشته ای ارتباطات و رسانه دوره ۶ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲۰ 96 - 71

کلید واژه ها: تئاتر تئاتر تلویزیونی تئاتر مستند رسانه مستند

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷ تعداد دانلود : ۱۷
 ضبط و پخش تئاترهای تلویزیونی، سال هاست که انجام نمی شود. این پژوهش با هدف مطالعه ویژگی های تئاتر مستند برای طراحی تئاتر تلویزیونی انجام شده است. در این مقاله، با بهره گیری از ویژگی های تئاتر مستند در تئاتر تلویزیونی، به ترکیب جدیدی دست پیدا خواهیم کرد که در برخی از تلویزیون های دنیا از این ترکیب به اشکال گوناگون بهره گرفته می شود. به این صورت که هم تئاتر مستند و هم تئاتر تلویزیونی با ویژگی های منحصر به فردی که دارند، می توانند اشکالات و کاستی های یکدیگر را در قالب تئاتر مستند تلویزیونی برطرف کنند. استفاده از تئاتر مستند و موضوعات مستند در تلویزیون، بین علاقه مندان به تئاتر و مردم عام- که تأثیرپذیری بسیاری از تلویزیون دارند- پیوند ایجاد می کند. تحقیق با استفاده از داده های ذهنی و گردآوری اطلاعات از منابع مختلف کتابخانه ای و بصری و ترکیب آنها با شیوه تحلیل معنایی صورت گرفته است. در بخش یافته های تحقیق، مشخص می شود که برای طراحی یک تئاتر مستند تلویزیونی، به شناختِ عناصر تئاترهای تلویزیونی و ویژگی های تئاتر مستند، نیاز داریم. همچنین مصاحبه با افراد و شاهدین اتفاق، جمع آوری اسناد، تصاویر و صداهای واقعی و تکیه بر آشکارسازی زوایای پنهان هر رویداد از مهم ترین بخش های تئاتر مستند تلویزیونی محسوب می شوند. طبق یافته ها، ترکیب تئاتر مستند تلویزیونی، می تواند با خلق دوباره موضوعات و رویدادهای اجتماعی، واقعیت را با خلاقیت ها و امکانات تلویزیونی منعکس کند و در جذب مخاطب، آموزش و آگاهی بخشی، نقشی بسزا داشته باشد. 
۱۰۳.

ارائه الگوی بهره گی ری از ظرفیت رسانه ها در توسعه نوآوری های آموزشی در برنامه درس تربیت بدنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ارتباطی سال ۳۰ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۱۱۴) 93 - 115

کلید واژه ها: آموزشی انگیزشی سرگرمی فرهنگ سازی مدل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷ تعداد دانلود : ۵۲
هدف از این پژوهش، ارائه الگوی بهره گی ری از ظرفیت رسانه ها در توسعه نوآوری های آموزشی در برنامه درس تربیت بدنی بوده است. روش پژوهش از نظر هدف، کاربردی و رویکرد آن، کیفی بوده و از روش تحلیل تم (مضمون) استفاده شده است. برای انجام مصاحبه، مشارکت کنندگان پژوهش از میان اعضای هیئت علمی رشته مدیریت ورزشی انتخاب شده اند و از دیدگاه های مدیران تربیت بدنی آموزش وپرورش، مدیران مدارس، معلمان و دبیران تربیت بدنی مدارس و دانش آموزان نیز بهره برده شده است. روش نمونه گیری به صورت هدفمند، از نوع معیاری (معیار داشتن پژوهش برای استادان و تجربه بیش از 10 سال برای مدیران تربیت بدنی آموزش وپرورش، مدیران، معلمان و دبیران تربیت بدنی و کسب مدال های قهرمانی ورزشی برای دانش آموزان) تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافته و تعداد نمونه ها شامل 18 نفر بوده است. برای تحلیل داده ها از روش مقایسه مداوم با استفاده از نرم افزار مکس کیودی ای بهره برده شده و نتایج تحلیل مضمون نشان داده است که 4 مضمون سازمان دهنده آموزشی، سرگرمی، انگیزشی و فرهنگ سازی و 21 مضمون پایه به عنوان ابعاد نقش رسانه ها در توسعه برنامه درسی نوآورانه درس تربیت بدنی وجود دارند. باتوجه به تأثیر نقش رسانه ها در توسعه برنامه درسی نوآورانه درس تربیت بدنی مدارس، توصیه می شود که از نتایج پژوهش حاضر به منظور توسعه برنامه درسی نوآورانه درس تربیت بدنی مدارس استفاده شود.
۱۰۴.

ظرفیت شناسی ابزارهای آینده پژوهی در سیاستگذاری رسانه

نویسنده:
منبع: علوم خبری سال ۱۲ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۴۶ 161-185

کلید واژه ها: آینده پژوهی سیاستگذاری رسانه ابزارها خلاء چرخه سیاستی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵ تعداد دانلود : ۵۸
وجود عناصر و پدیده های نوظهور در عرصه رسانه و خبر ایجاب می کند که نوع سیاستگذاری در این بستر، پویا و سیال باشد. به این دلیل که در عصر تحولات متنوع، متکثر و سرشار از عدم قطعیت ها، دامنه غافلگیری سیاست گذاران رسانه بیشتر می شود و از این رو برای بهینه کردن چرخه سیاستی رسانه، بهره گیری از دانش و ابزار آینده پژوهی، همواره پیشنهاد شده است. در واقع آینده پژوهی می تواند خلاءهای عرصه سیاستگذاری رسانه را مرتفع سازد. این مهم با بهره گیری از ابزارها و روش های این دانش میسر خواهد شد. از این رو هدف این نوشتار، معرفی و بررسی ابزارهای آینده پژوهی است که می تواند در حوزه سیاستگذاری رسانه مفید باشند. در این مقاله سعی شده است، به این سوال اصلی پاسخ داده شود که ظرفیت های ابزارهای آینده پژوهی در سیاست گذاری رسانه چیست؟ در این راستا، برای پیشبرد پژوهش از روش کیفی کتابخانه ای و برای گردآوری داده ها از ابزار فیش برداری از منابع مختلف بهره گرفته شده است. براساس داده های این مقاله، برای بهره-گیری بهینه از ظرفیت های آینده پژوهی در سیاست گذاری رسانه لازم است چالش های موجود در این عرصه برطرف شود. در این راستا، نهادینگی علمی آینده پژوهی با هدف زمینه سازی برای پیوند بین دو دانش آینده پژوهی و سیاستگذاری رسانه پیشنهاد شده است.
۱۰۵.

نقد انسان شناختی دلالت های سیاست گذارانه نظریه «کنش ارتباطی» هابرماس براساس الگوی دینی «ارتباطات درون فردی»(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت فرهنگی اجتماعی سال ۱۴ بهار ۱۴۰۲شماره ۲ (پیاپی ۵۴) 119-138

کلید واژه ها: نظریه فرهنگی یورگن هابرماس انسان شناسی سیاست فرهنگی سیاست گذاری ارتباط درون فردی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۰ تعداد دانلود : ۱۶۷
یورگن هابرماس از آخرین بازماندگان مکتب فرانکفورت است که اندیشه هایش در حوزه علوم اجتماعی شهرت جهانی دارد. این نوشتار با کمک روش توصیفی تحلیلی و نیز «تحلیل انتقادی» نظریه فرهنگی هابرماس، امکان سیاست گذاری براساس آن و نیز دلالت های سیاست گذارانه آن را در قالب سه پرسش توضیح داده و در ادامه، این دلالت ها را در قالب دو پرسش به چالش کشیده است. این نوشتار از دو منظر نقد شده است: اول. علوم فرهنگ شناختی و سیاست گذاری و دوم. موضع دینی با تأکید بر قرآن و حدیث و رهیافت ارتباط درون فردی به مثابه یکی از الگوهای ارتباطی برجسته در معارف قرآنی و حدیثی. این تحقیق نشان داده است که گرچه نظریه فرهنگی هابرماس در مرتبه مفهومی و تحلیلی در تولید سیاست های فرهنگی، تواناست، اما در مرتبه کارایی و اجرایی، این سیاست ها بسیار انتزاعی و دور از واقع هستند؛ زیرا ضمانت اجرایی ندارند و تحقق آنها دور از دسترس است. پیشنهاد این تحقیق اصلاح ارتباط اجتماعی انسان ها و حوزه عمومی براساس تصحیح ارتباط درون فردی و در حوزه خصوصی است و تصحیح این ارتباط نیز تنها در گرو ارتباط خالصانه با خداوند است.
۱۰۶.

نقش خانواده در توسعه فرهنگی بر اساس آموزه های اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت فرهنگی اجتماعی سال ۱۴ بهار ۱۴۰۲شماره ۲ (پیاپی ۵۴) 139-159

کلید واژه ها: فرهنگ توسعه فرهنگی خانواده خودباوری پالایش فرهنگی ارتباط آگاهانه با دیگر فرهنگ ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۸ تعداد دانلود : ۲۲۷
«توسعه فرهنگی» اساس توسعه و پیشرفت جامعه را تشکیل می دهد و هدف اصلی آن خوداتکایی فرد و جامعه است. خانواده به مثابه سلول بنیادی جامعه نقش اساسی در پرورش فرد و جامعه دارد. اصولاً جامعه سالم از خانواده سالم و خانواده سالم از افراد سالم تشکیل می گردد. با این حال، در بیشتر برنامه های توسعه به صورت کلی و توسعه فرهنگی به صورت خاص، به خانواده کمتر توجه شده است. این نوشتار با روش «تحلیل اسنادی» به بررسی نقش خانواده در توسعه فرهنگی براساس آموزه های اسلامی پرداخته است. یافته های تحقیق نشان می دهد که با توجه به شاخص های متعدد توسعه فرهنگی (نظیر اعتماد به نفس، آزادی اندیشه، تساوی در برابر قانون، علم آموزی، خلاقیت، مشارکت، نفی سلطه، احترام به عقاید و نظرات دیگران) خانواده در تمام آنها به صورت مستقیم تأثیر گذار است. ازاین رو براساس آموزه های اسلامی جایگاه خانواده به مثابه یکی از نهاد های مهم اجتماعی در توسعه فرهنگی بسیار برجسته است.
۱۰۷.

راهبردهای عوامل محدودکننده مکالمه از دیدگاه مدیران روابط عمومی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: رسانه سال ۳۴ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۱۳۲) 221 - 252

کلید واژه ها: مدیریت ارتباطات محدودیت مکالمه روابط عمومی راهبرد های ارتباطی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶ تعداد دانلود : ۴۹
سازمان ها و نهادهای مختلف از طریق روابط عمومی ها می توانند عملکرد خود را توسعه دهند و تداوم خود را تضمین کنند. عملکرد روابط عمومی ها نیز نیازمند شکل گیری ارتباطات، یعنی ایجاد و استفاده از زبان مشترک و برقراری تعامل هایی در سطوح مختلف فردی و جمعی است. این در حالی است که آن ها بیش از سایر افراد در سمت های مختلف در سازمان های مدرن با موانع محدودکننده مکالمه و راهبرد های مدیریت آن مواجه هستند. بنابراین مسئله پژوهش حاضر این است که مدیران روابط عمومی در ایران چگونه عوامل محدودکننده مکالمه را فهم، شناسایی و توصیف می کنند و راهبردهای مدیریت این عوامل از منظر مدیران روابط عمومی چیست؟ چارچوب نظری پژوهش حاضر را نظریه مدیریت هماهنگی معنی از کرونن، نظریه محدودیت های مکالمه فرهنگ مبنا از مین سون کیم، نظریه همسازی ارتباطات از گایلز، نظریه اضطراب   عدم قطعیت از ویلیام گادیکانست، تشکیل می دهد. این مقاله با شیوه کیفی و با استفاده از روش تحلیل مضمون براون و کلارک انجام گرفته است. نمونه گیری به شیوه هدفمند بوده و داده های پژوهش از طریق مصاحبه های نیمه ساختاریافته با 17 نفر از مدیران روابط عمومی شاغل در سازمان ها و نهادهای خصوصی، دولتی و خیریه جمع آوری شده است. تحلیل داده ها نشان می دهد که مدیران روابط عمومی تضاد منافع، خط کشی میان خودی ها و دیگری ها و تفاوت پس زمینه را مهم ترین عوامل محدودکننده مکالمه برمی شمرند و برای مدیریت این عوامل از راهبرد هایی همچون برابرسازی موقعیت، قربانی کردن وسیله به نفع هدف، احتیاط حداکثری، مدیریت صحنه و مذاکره مؤثر استفاده می کنند.  
۱۰۸.

تبیین جامعه شناختی تأثیر عدم ابراز وجود و ابراز بیان بر احساس محرومیت نسبی (مورد مطالعه: منطقه 13 شهر اصفهان )(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جامعه شناختی شهری سال ۱۳ بهار ۱۴۰۲ شماره ۴۶ 134-147

کلید واژه ها: عدم ابراز بیان عدم ابراز وجود محرومیت نسبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۳ تعداد دانلود : ۱۵۰
پژوهش حاضر با هدف تبیین جامعه شناختی تأثیر عدم ابراز وجود و ابراز بیان بر احساس محرومیت نسبی انجام شد. پژوهش حاضر پیمایشی و به لحاظ ماهیت نیز توصیفی و ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته و در طیف لیکرت است. جامعه آماری پژوهش حاضر، کلیه افراد 15 سال به بالای ساکن منطقه 13 شهر اصفهان بودند. بر اساس فرمول کوکران در سطح خطای 5 درصد، 384 نفر نمونه تعیین شد ولی با توجه به تعداد توزیع 420 پرسشنامه، مجموعاً 400 پرسشنامه صحیح پُر شده بود که مبنای تحلیل قرار گرفت. روش نمونه گیری در دسترس بود. بعد از تأیید روایی ابزار سنجش با تحلیل عاملی تأییدی و پایایی که با ضریب آلفای کرونباخ به دست آمد، تجزیه و تحلیل داده ها انجام شد. در بخش توصیفی از آماره های پراکندگی و مرکزی نظیر میانگین و انحراف معیار استفاده شد. نرم افزار مورد استفاده spss نسخه 25 بود. برای آزمون فرضیه ها از مدل معادلات ساختاری استفاده شد. نرم افزار مورد استفاده با توجه به توزیع غیرنرمال بودن داده ها، Smart Pls نسخه سوم بود. نتایج آزمون فرضیه ها نشان داد: عدم ابراز بر محرومیت نسبی تأثیر مثبتی دارد(t-value=30.449, β=0.692.). عدم ابراز بیان بر محرومیت نسبی تأثیر مثبتی دارد (t-value=84.064, β=0.835.).  
۱۰۹.

کارزار زنان برای بسیج منابع در جنبش مشروطه خواهانه تأسیس بانک ملی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران دوره ۱۲ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۴۵) 171 - 186

کلید واژه ها: جنبش اجتماعی کنش جمعی عاملیت زنان مشروطه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۴ تعداد دانلود : ۱۰۵
مقاله حاضر با تمرکز بر جنبش مردمی جمع آوری اعانه برایتأسیس بانک ملی پس از انقلاب مشروطه، کارزار زنان در این بسیج گری را بررسی کرده است. پرسش محوری درباره چگونگی فرایند بسیج زنان برای تأسیس بانک ملی است. رهیافت کلی پژوهش جامعه شناسی تاریخی است که با استناد به مدل بسیج تیلی میسر شده است.در گام نخست، مفاهیم و متغیرهای نظریه تیلی معرفی و تعریف شده است و در گام بعد و با ارجاع به متون تاریخی، اعم از کتب، مطبوعات و نیز متون و مکتوبات زن نوشته به روش تحلیل اسنادی، مصادیق روشنی از مؤلفه های کارزار زنان در جمع آوری اعانه برایتأسیس بانک ملی ارائه شده است.منافع گروه های زنان در قالب انگیزه های استقلال طلبانه ملی و قطع وابستگی به دول استعماری خارجی در شکل تاسیس نهاد مدرن و مستقل مالی، سازمان؛ مشتمل بر انجمن ها، هیئت ها و گردهمایی های زنانه و بسیج منابع فایده مندانه و هنجاری در تحلیل چگونگی فرایند بسیج معرفی و تحلیل و در نهایت پژوهش به توضیح فرصت ها و تهدیدات و نیز نوع بسیج در این خصوص می پردازد.گردآوری داده های معتبر و البته بی سابقه از عاملیت زنان در تاریخ معاصر ایران از جمله نوآوری های این پژوهش است. کارزار زنان برای تأسیس بانک ملی نشان از سطح بالای آگاهی شان از ماوقع سیاسی-اجتماعی روز، توان بسیج گری و نیز عاملیت ایشان در کنش های جمعی دارد که تاریخ معاصر ایران بسیار به خود دیده است.
۱۱۰.

نقد نورمن برایسون بر روش های فرمالیستی و بازنمایانه در تحلیل نقاشی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی فرهنگ و هنر دوره ۵ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ 71 - 84

کلید واژه ها: نورمن برایسون نقد فرمالیستی نقد بازنمایانه تحلیل نقاشی نقد فرهنگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۳ تعداد دانلود : ۸۳
نورمن برایسون(۱۹۴۹) از نظریه پردازان حوزه فلسفه و تاریخ هنر معاصر است که با تکیه بر اندیشه هال و مطالعات فرهنگی و اهمیت بحث تصویر در این حوزه طرح فلسفی خود را پیش می برد. برایسون دغدغه بازنگری در مفهوم تاریخ هنر دارد و معتقد است پرداختن به تاریخ هنر راهی است برای بازاندیشی در نفس تاریخ از رهگذر هنر که بازاندیشی در وضعیت کنونی را نیز به دنبال خواهد داشت و در نهایت به شناخت فرهنگ راه خواهد برد. به گفته برایسون اگر تاریخ هنر بخواهد به واقع نقش تاثیرگذاری در نسبت با شرایط امروزی فرهنگ داشته باشد باید از خلال پژوهش های انتقادی نسبت به گذشته خود بازنگری کند و به شیوه های بروز و تکوین تجربه های هنری به ویژه در بحث تصویر متوجه گردد. بنابراین برای بازنگری در مفهوم تاریخ هنر لازم است به هسته مرکزی آن یعنی تصویر پرداخته شود و شیوه نگرش به تصویر مورد ارزیابی مجدد قرار گیرد تا به این ترتیب پروژه کلی برایسون تکمیل گردد. تحلیل تصویر به طور سنتی از طریق روش شناسی هایی انجام می گیرد که به باور برایسون خود عامل ایجاد فهم نادرست تاریخ هنر و به بار آمدن وضعیت موجود هستند. در میان روش شناسی ها برایسون به طرز ویژه بر نقد مبتنی بر فرم و نقد مبتنی بر بازنمایی تاکید می کند که در تحلیل تصویر با تنزل آن به امری ایستا، پیوند آن با بافتار جامعه و فرهنگ را نادیده انگاشته و به همین جهت تحلیل ارائه شده توسط آنها نیز ابتر باقی می ماند. پژوهش حاضر با بهره جویی از آراء برایسون به مسئله، به نقد دو روش تحلیل فرمالیستی و بازنمایانه در مواجهه با آثار نقاشی می پردازد روش تحقیق توصیفی- تحلیلی با رویکرد انتقادی است که ضمن توصیف روش های تحلیل ذکر شده به تحلیل آنها وارد می شود و در نتیجه با رویکردی نقادانه آنها را مورد بررسی قرار می دهد. نتیجه حاصله از این پژوهش نشان می دهد که نگرش های فرمالیستی و بازنمایانه به نقاشی هنگام نقد به شکل پیش فرض نقاشی را به مثابه تصویری می دانند که در یک لحظه بار معنایی خود را آشکار می کند و بر پایه یک فرم یا بازنمایی یک امر استوار است که برای همگان در لحظه قابل درک و دریافت است. حال آنکه به باور برایسون تصویر یک موجودیت ایستا و نامتحرک نیست و در طول زمان بسط می یابد، چرا که بر فرهنگ بنا شده است و یک سویه مهم در آن فهم مخاطبی است که خود او نیز بر آمده از فرهنگ است و پروسه دیدن و نگاه کردن وی دائماً در حال بازبینی و بازآرایی ادراکات و دریافت های خویش است.
۱۱۱.

دانشگاه و همبستگی ملی؛ تحول مفهوم فردی شهروندی به رویکرد اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی فرهنگ‎ سال ۳ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۹) 45 - 71

کلید واژه ها: شهروندی دانشگاه همگرایی ملی تبادل فرهنگی جامعه پذیری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۷ تعداد دانلود : ۷۰
تحقق مفهوم شهروندی در التزام به رعایت حقوق یکدیگر در تعامل اجتماعی، زمینه ایجاد همبستگی ملی را فراهم می سازد. بی تردید سرمایه گذاری هرچه بیشتر در حوزه «عقلانی ت فرهنگی» به معنای توانایی های کلامی و زبانی در تسهیل ارتباط مفاهمه ای، می تواند در نیل به این مهم مؤثر واقع شود. به طورکلی نهاد آموزش (آموزش وپرورش و آموزش عالی) هر جامعه ای نه از طریق صِرف آموزه های نظری، بلکه از رهگذر «جامعه پذیری عمومی، ادغام و سازگاری اجتماعی»، آحاد جامعه را با گذر از مفهوم تنگ منفعت گرایی فردی و گشودن افق های مصالح عمومی، با مفهوم بلند شهروندی اجتماعی آشنا می سازد. این نوشتار با مفروض دانستن نقش دانشگاه در ایجاد احساس همبستگی عمومی، بر آن است تا با استفاده از شیوه مطالعه کتابخانه ای و با بهره گیری از روش توصیفی تحلیلی، چگونگی تحقق و برآمدن مفهوم شهروند اجتماعی از رهگذر کارکرد این نهاد آموزش عالی را مورد بررسی قرار دهد. یافته های این پژوهش نشان می دهد دانشگاه در تمهید زمینه های ساختاری و ذهنی لازم ب رای رش د «عقلانی ت فرهنگی» از رهگذر تقویت دغدغه «منش اخلاقی» به موازات پیگیری دغدغه «دانایی- مهارت» و درنتیجه ایجاد حس همبستگی ملی، در تبدیل فرهنگ شهروندی به رویکردی اجتماعی، نقش برجسته ای ایفا می نماید.
۱۱۲.

عوامل جمعیت شناختی، اقتصادی و اجتماعی مرتبط با وضعیت افراد بی همسر بر اثر طلاق در ایران: یک مدل دو سطحی

نویسنده:
منبع: تداوم و تغییر اجتماعی سال دوم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ 199 - 224

کلید واژه ها: مدل دوسطحی اشتغال تحصیلات عالی سرپرست خانوار احتمال طلاق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۹ تعداد دانلود : ۱۰۰
زمینه و هدف: یکی از ابعاد مهم تغییرات جهانی خانواده در دوران معاصر، افزایش وقوع طلاق است. به منظور شناخت بهتر دلایل طلاق، لازم است عوامل طلاق در سطوح خرد و کلان مورد مطالعه قرار گیرند. این مطالعه با هدف بررسی تأثیر متغیرهای جمعیت شناختی، اقتصادی و اجتماعی بر وضع تأهل (دارای همسر در برابر بی همسر به دلیل طلاق) و محاسبه احتمال طلاق، به بررسی در دو سطح فرد و استان پرداخته است.   روش و داده ها: پژوهش با استفاده از داده های سرشماری های 1355 تا 1395، طرح آمارگیری نیروی کار، هزینه و درآمد خانوار، گذران وقت و داده های ثبت احوال کشور انجام گرفت. در سطح اول تحلیل که دربرگیرنده متغیرهای سطح خرد است، 25163 زن و 18633 مرد به صورت نمونه تصادفی سیستماتیک از فایل 2 درصد سرشماری 1395 انتخاب شدند. در سطح دوم که هدف بررسی متغیرهای کلان در سطح استان هاست، تحلیل ها برای 31 استان کشور محاسبه شد.   یافته ها: یافته ها نشان داد که با افزایش سن، باسوادبودن، غیرفعال بودن و داشتن مالکیت واحد مسکونی نوع سایر احتمال طلاق مردان افزایش می یابد، اما با سرپرست بودن و داشتن تحصیلات عالی احتمال طلاق در مردان کاهش می یابد. شهری بودن، باسواد بودن، درحال تحصیل بودن و داشتن فرزند، احتمال طلاق در زنان را افزایش می دهد. در سطح استان، نسبت جنسی احتمال طلاق مردان و نسبت شهرنشینی احتمال طلاق زنان را افزایش می دهد.    بحث و نتیجه گیری: برپایه نتایج، ترکیب متغیرهای سطح خرد و کلان می تواند بر روی بسیاری از نتیجه گیری های مرتبط با علّت طلاق تأثیر بگذارد. گرچه بیشتر مطالعات مربوط به طلاق در سطح فرد صورت می گیرد، باید به تأثیرگذاری محیط زندگی افراد در تصمیم آنان به طلاق توجه بیشتری کرد.   پیام اصلی: غالب مطالعات در حوزه طلاق در سطح فرد صورت می گیرد و اندکی از آنان فقط در سطح متغیرهای کلان استانی بررسی شده اند. در این مطالعه نشان دادیم که برای  درک بهتر عوامل طلاق باید به عوامل فردی و متغیرهای کلان محل زندگی افراد، باهم مورد مطالعه واقع شوند.  
۱۱۳.

بررسی ادله اجتهادی اصل مصلحت در حضانت کودک بر مبنای فقه امامیه و حقوق ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: خانواده پژوهی سال ۱۹ بهار ۱۴۰۲ شماره ۷۳ 167 - 187

کلید واژه ها: مصلحت کودک حضانت ادله اجتهادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۹ تعداد دانلود : ۱۰۹
کودک موجودی است که قادر به حفظ و صیانت از خود نیست و در انجام امور خود ناتوان است. بنابراین برای حفظ مصالح عالیه او و تأمین ضرورت ها نیازمند کسی است که امور او را به وجه احسن اداره نماید. «ولیّ» اگرچه دلسوزترین شخص نسبت به کودک است، اقدامات وی مقید به رعایت مصلحت شده است.با توجه به کارکرد اساسی مصلحت در حقوق کودک و در حضانت، این پرسش مطرح است که آیا مصالح عالیه کودک یک قاعده و یا یک اصل جامع بنیادین است؟ در استنباط، اجرا و قضا به عنوان یک اصل به آن می توانیم نگاه کنیم یا خیر؟ در متون فقهی، در ابواب «ولایت»، «وصایت»، «حجر» و «تجارت» درباره مصلحت کودک بحث شده، اما موضوع حضانت مغفول واقع شده است. در حقوق ایران، در قوانین مدنی مربوط به حمایت از خانواده و حمایت از اطفال و نوجوانان، به این اصل اشاره شده است. در این پژوهش، دلایل و مستندات ناظر به «اصل مصلحت در حضانت کودک» از منابع معتبر اسلامی استخراج شد تا به عنوان راهکاری در فهم موارد سکوت در حقوق موضوعه مورد استفاده قرار گیرد. این امر با پشتوانه نظری رعایت «اصل مصلحت در حضانت کودک»، آثار آن در حقوق کنونی نمود پیدا می کند.
۱۱۴.

حمایت های غیررسمی و تمایل به فرزندآوری در بستر باروری پائین: مطالعه شهرهای نوشهر و چالوس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی بهار ۱۴۰۲ شماره ۵۴ 147 - 186

کلید واژه ها: حمایت غیررسمی تمایل به فرزندآوری حمایت بالقوه حمایت ابزاری کمک در کارخانگی ارتباط حضوری با والدین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۳ تعداد دانلود : ۱۲۵
با کاهش میزان باروری به زیر سطح جایگزینی نقش حمایتهای غیررسمی در جهت رفع موانع فرزندآوری قابل توجه است. هدف مقاله حاضر بررسی تاثیر حمایت های غیررسمی بر تمایل به فرزندآوری با بهره گیری از تئوری حمایت اجتماعی است. جامعه آماری تحقیق زنان دارای همسر و حداقل یک کودک زیر پنج سال شهرهای نوشهر و چالوس است. داده ها با اجرای پیمایش و با استفاده از شیوه نمونه گیری خوشه ای تصادفی و متناسب با حجم نمونه در میان 362 زن جمع آوری شده است. برای برآورد اثر متغیرهای حمایت ابزاری و بالقوه به فرزندآوری از رگرسیون لجستیک بهره گرفته شده است. بر مبنای یافته ها حدود 47 درصد مادران به داشتن فرزندی دیگر تمایل داشتند. نتایج تحلیل چند متغیره تمایل به فرزند بعدی نشان می دهدکه برخی از متغیرهای حمایتی از قبیل میزان دریافت کمک در کار خانگی از سوی همسر، دریافت کمک در کارخانگی از والدین شوهر و فراوانی ارتباط حضوری با والدین شوهر بر افزایش تمایل به فرزندآوری دیگر زنان اثرگذار بوده است. نتایج در رابطه با شاخص های حمایتی حاکی از آن است که شاخص حمایت بالقوه بر تمایل فرزندآوری دیگر رابطه معنادار نداشته است ولی در مقابل، دریافت سطوح بالای حمایت ابزاری بر افزایش تمایل فرزندآوری دیگر تأثیر گذار بوده است. در مجموع، باتوجه به تأثیر برخی از متغیرهای حمایت ابزاری و بالفوه بر تمایل فرزندآوری دیگر می توان تاحدودی رابطه تئوری حمایت اجتماعی و فرزندآوری را تأیید کرد. .
۱۱۵.

خانگی شدن رسانه ها، رسانه ای شدن خانه ها؛ فرهنگ مادی فناور ی های رسانه ای و تغییرات خانه و فضاهای خانگی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات فرهنگی ایران سال ۱۶ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۶۱) 5 - 47

کلید واژه ها: رسانه ای شدن خانگی شدن فرهنگ مادی خانه آینده خانه هوشمند خانه متصل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۰ تعداد دانلود : ۱۲۲
خانه امروزی با خانه سنتی یا پیشاصنعتی، تفاوت های چشمگیری دارد. عوامل پرشماری در تغییرات خانه دخیل بوده اند، اما هیچ یک از آن ها به اندازه ورود فناوری ها بر خانه و فضاهای خانگی تأثیرگذار نبوده اند. هدف پژوهش حاضر، واکاوی فرایند پیوند و همنشینی خانه های ایرانی و دستگاه های رسانه ای و تأثیرات متقابل آن ها بر یکدیگر است. در این مقاله، تلاش کرده ایم تا فارغ از وجه محتوایی رسانه ها که اغلب موردتوجه قرار می گیرد با تمرکز بر فرهنگ مادی دستگاه های رسانه ای و به ویژه تلویزیون، فرایند هم زمان خانگی شدن دستگاه های رسانه ای و رسانه ای شدن خانه ها در ایران را بررسی کنیم. یافته های این پژوهش نشان می دهد که دستگاه های رسانه ای در هنگام ورود به درون خانه های ایرانی و در روند خانگی شدن، با مقاومت هایی از درون و بیرون روبه رو بوده اند. ویژگی مشترک این مقاومت ها، با وجود خاستگاه متفاوتشان، ایدئولوژیک بودن آن هاست. همچنین، برپایه یافته های پژوهش، فرایندی از رسانه ای شدن خانه در ایران قابل تشخیص است که با ورود رادیو و به تبع آن، برق، به درون خانه ها ی ایرانی آغاز شده و به تدریج، امروزه به سوی هوشمندسازی روزافزون خانه درحال حرکت است. با حرکت در این مسیر، خانه خود به یک شبه رسانه تبدیل می شود؛ رسانه ای که با ارتباط و پیوند با خانه های دیگر، محله ها، و شهرهای هوشمند، درحال حرکت به سوی «خانه متصل» است.
۱۱۶.

عوامل تعیین کننده مشارکت نیروی کار در ایران با رویکرد جنسیتی: کاربرد مدل تخصیص زمان بکر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال ۱۸ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۳۵ 235 - 273

کلید واژه ها: نرخ مشارکت نیروی کار داده های هزینه درآمد خانوار عوامل اقتصادی اجتماعی عوامل جمعیت شناختی روش داده های شبه تابلویی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵ تعداد دانلود : ۵۷
مقاله حاضر به مطالعه عوامل اقتصادی- اجتماعی و جمعیت شناختی مؤثر بر مشارکت نیروی کار در استان های ایران، براساس داده های خام طرح هزینه-درآمد خانوار با به کارگیری روش اقتصادسنجی داده های شبه تابلویی پرداخته است. یافته های حاصل از برآورد مدل لاجیت، رابطه ی U وارون بین سن و احتمال مشارکت  را نشان می دهد. بدین مفهوم که در سنین جوانی، احتمال ورود افراد به بازار کار بیش از دوران میان سالی و سال های انتهایی سن کاری است. مطلقه و مجرد بودن، در مقایسه با متأهل بودن، بر احتمال مشارکت تاثیر مثبت دارد، اما این اثر در گروه هرگز ازدواج نکرده بیش از گروه های دیگر است. محصل بودن، اثر منفی و بعد خانوار و سطح آموزش افراد، اثر مثبت بر احتمال مشارکت دارد. سرپرست خانوار بودن احتمال مشارکت را حدود 39 درصد افزایش می دهد. در یک نگاه کلی، با در نظر گرفتن آیینه جمعیتی و فراوانی جمعیت در سنین حدود 44-25 سال، تمایل بیشتر به مشارکت در گروه های سنی 34-25 و 44-35 سال و اشتغال به تحصیل بخش قابل توجهی از جمعیت در مقاطع آموزش عالی، افزایش نرخ طلاق و نرخ تجرد در ایران، افزایش مشارکت اقتصادی، در سال های پیش رو، دور از ذهن نیست. لذا انتظار می رود این مهم، در برنامه ریزی کلان کشور مورد توجه قرار گیرد.
۱۱۷.

تحلیل جامعه شناختی گرایش به روابط فرازناشویی از دیدگاه نظریه یادگیری اجتماعی ایکرز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی فرهنگ و هنر دوره ۵ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ 62 - 85

کلید واژه ها: یادگیری اجتماعی ایکرز پیوند افتراقی تقویت افتراقی تقلید گرایش به روابط فرازناشویی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵ تعداد دانلود : ۷۵
روابط فرازناشویی در بسیاری از جوامع به شدت در معرض انگ و برچسب زنی قرارداشته و به یکی از مسائل مهم و اساسی میان زوج ها بدل شده است. با وجود رواج آن باز هم پدیده ای است که مورد انگ زنی قرار می گیرد و وقتی جامعه با آن روبه رو شود مایه شرمساری خواهد بود. پژوهش حاضر با هدف بررسی گرایش زنان متاهل به روابط فرازناشویی صورت پذیرفته است که می کوشد در پرتو نظریه یادگیری اجتماعی ایکرز، این مساله اجتماعی را تبیین کند. این مطالعه با استفاده از روش پیمایش در میان80 نفر از زنان متاهل شهر بابل که بر اساس شیوه نمونه گیری غیرتصادفی از نوع گلوله برفی انتخاب شده اند، انجام شده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که بین متغیرهای تقویت افتراقی و تقلید و گرایش به روابط فرازناشویی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. رگرسیون چندگانه نشان می دهد که از میان متغیرهای مستقل، متغیر پاداش تصوری بیشترین پیش بینی پذیری را بر متغیروابسته یعنی گرایش به روابط فرازناشویی دارد. نتایج بدست آمده نشان می دهد که گرایش به روابط فرازناشویی تحت تاثیر «پاداش ها»، «عکس العمل ها» و «تقلید از رسانه ها»، تقویت شده و تکرارپذیری اش بالا می رود. در واقع، روابط فرازناشویی تابعی است مثبت و مستقیم از تقویت افتراقی و تقلید که هر دو به عنوان محرک های متمایز کننده رفتار عمل می کنند.
۱۱۸.

پژوهشی در بافته های تبرستان قدیم بر پایه منابع مکتوب تاریخی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی فرهنگ و هنر دوره ۵ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ 173 - 185

کلید واژه ها: تبرستان منسوجات طبری دستبافته های سنتی متون کهن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱ تعداد دانلود : ۷۵
منطقه تبرستان قدیم به عنوان یک واحد جغرافیاییِ تاریخی و فرهنگی، از مراکز بافندگی و حوزه تولید قالی طبری بوده که کمتر مورد توجه قرار گرفته است. هدف این پژوهش آن است که با رویکرد مطالعات تاریخی، وضعیت بافته های منطقه تبرستان و ابعاد آن را تبیین نماید. منابع مکتوب تاریخی به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم حاوی اطلاعات و مستندات ارزشمندی برای شناسایی بخش های مغفول بافته های پرآوازه تبرستان هستند. این مقاله برپایه منابع کتابخانه ای و با روش توصیفی و تحلیلی، مستندات موجود در زمینه بافته های تبرستان در اسناد و تالیفات تاریخی و نیز گزارشات سیاحان خارجی را جمع آوری و مورد بررسی قرار داده است. یافته های پژوهش نشان می دهد، پیشینه طولانی در صنعت تولید ابریشم و صدور آن، صنعت بافندگی و فرش طبری وجود دارد و به پیش از ورود اسلام به حوزه تبرستان، بر می گردد، صنایع بافت تبرستان به دلیل تولید فراوان ابریشم و کیفیت بافته ها در جایگاهی قابل رقابت با مراکز مهم بافندگی در قرون اولیه هجری بوده است. بافته های طبرستان به عنوان سرمایه و کالا، علاوه بر به کارگیری در تعاملات سیاسی، نقش مهمی در اقتصاد تبرستان ایفا می کرده اند. کثرت تولیدات انواع الیاف، منسوجات و بافته های طبری نشان دهنده وجود کارگاه های متعدد، رونق نظام تولید، فروش و صدور آن در منطقه تبرستان است و صنعت بافندگی به عنوان مهمترین صنعت تولیدی تبرستان، عامل رشد اقتصادیِ متکی بر تجارت و بازرگانی بوده است.
۱۱۹.

واکاوی کیفی هنجارها و باورهای تسهیل کننده بزهکاری در میان نوجوانان کهنوج(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات اجتماعی ایران سال ۱۷ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ 97 - 118

کلید واژه ها: برساخت بزهکاری نوجوانان کهنوج نظریه زمینه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹ تعداد دانلود : ۴۴
این پژوهش به دنبال شناسایی و فهم بسترها و فرآیندهای تسهیل کننده بزهکاری در میان نوجوانان شهرستان کهنوج است.روش شناسی پژوهش، نظریه زمینه ای بوده است. مشارکت کنندگان، 30 نفر از نوجوانان شهرستان کهنوج بوده که با روش شیوه نمونه گیری هدفمند و راهبرد حداکثر تنوع و همچنین نمونه گیری نظری انتخاب شدند. داده ها به وسیله مصاحبه عمیق نیمه ساختار یافته جمع آوری شد.داده ها با سه استراتژی کدگذاری باز، محوری و انتخابی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. تجریه و تحلیل داده ها منجر به خلق 10مقوله اصلی و یک مقوله هسته گردید، که عبارتند از: بارانداز بودن منطقه و دسترسی آسان، بافتار جرم زا و جامعه پذیری جرم، ادراک محرومیت و توسعه نیافتگی، تبارهای هویت بخش، استعاره و اسطوره های بزهکاری، باورهای عامیانه تسهیل کننده، شبکه های اجتماعی و بازتولید بزهکاری، ناکامی منزلتی و مقاومت شکننده، مرزهای مبهم قانون و خرده فرهنگ بزهکاری. در نهایت مقوله هسته نیز عبارت است از: "برساخت و هم افزایی بزهکاری" 
۱۲۰.

بررسی کارکردهای مشارکت اجتماعی در منابع اسلامی

نویسنده:
منبع: فرهنگ پژوهش بهار ۱۴۰۱ شماره ۵۳ ویژه علوم اجتماعی 35 - 66

کلید واژه ها: مشارکت اجتماعی کارکرد فرهنگی سیاسی خانواده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴ تعداد دانلود : ۵۲
مشارکت اجتماعی را می توان کنش آگاهانه، داوطلبانه، جمعی و کم وبیش سازمان یافته ی افراد و گروه ها در جهت اهداف، نیازها و منافع جمعی تعریف نمود. مشارکت اجتماعی در منابع اسلامی، رابطه ای تعریف می شود که در پنج ساحت به طور همگام با یکدیگر حضور دارد: ساحت ساختار (انسجام)، ساحت عملی (همکاری)، ساحت ذهنی (مشورت و هم فکری)، ساحت تکلیفی (مسئولیت همگانی) و ساحت احساسی (مهرورزی اجتماعی). این رابطه در پنج حوزه ی اجتماعی قابل طرح است: سیاسی، نخبگانی، فرهنگی، اقتصادی و خانواده. از این منظر، در پژوهش حاضر پنج حوزه ی کارکردی برای مشارکت اجتماعی تبیین شده است. مشارکت در حوزه ی سیاسی در محورهای انقلاب سیاسی، امنیت مردم پایه و تسهیل در حکمرانی، مشارکت در حوزه ی نخبگانی در دو محور گردش نخبگانی و حکمرانی نخبگانی، مشارکت در حوزه ی فرهنگی در سه محور هویت فرهنگی، فراغت گزینی و سبک زندگی و هنجارها و ارزش ها، مشارکت در حوزه ی اقتصادی در دو محور تنظیم روابط مبادله و توسعه تجارت و مشارکت در حوزه ی خانواده در پنج محور تشکیل، تحکیم، توسعه، تعالی و تأمین خانواده مطرح است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان