فراتحلیلی بر مستندات علمی منتشرشده با محوریت بندر-پسکرانه (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
بنادر و شهرهای مفصلی موجود در نواحی پسکرانه ای بنادر، همواره نقش پراهمیتی در آمایش ملی و منطقه ای و تکمیل زنجیره تأمین کالا در طول تاریخ داشته اند. همزمان با رشد پرشتاب فناوری جابه جایی کالا در نیمه دوم قرن بیستم، صنعت حمل و نقل دریایی و بارگذاری و باراندازی کالا در بنادر رشد قابل توجهی یافت. همین موضوع موجب شد که توجه به مناطق پسکرانه، ساختار فضایی و آمایش منطقه ای حاصل از روابط بندر-پسکرانه در میان جغرافیدانان و برنامه ریزان منطقه ای افزایش یابد. هدف از انجام این پژوهش، فراتحلیل کمّی و کیفی مقالات معتبر درباره ساختار فضایی بندر-پسکرانه از سال 1997 تا 2022 است. مقالات از پایگاه داده اسکوپوس جمع آوری شد و با استفاده از نرم افزار VOSviewer مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاکی از آن است که از لحاظ تخصص و توزیع مجلات، مجله جغرافیای حمل ونقل یکی از اصلی ترین مقاصد مدنظر پژوهشگران جغرافیای فضایی بنادر است. از لحاظ مقیاس جغرافیایی مطالعات می توان گفت که اغلب پژوهش ها در این زمینه ساختار فضایی بندر-پسکرانه را در مقیاس ملی مورد بررسی قرار داده اند و تمرکز جغرافیایی پژوهش ها در حوزه جنوب شرقی آسیا است. از لحاظ گونه شناسی ساختار فضایی می توان به دو گونه تحلیل در مقالات منتخب پی برد؛ گونه اول تحلیل ریخت شناسی ساختار بندر-پسکرانه که مؤلفه های مورد استفاده در این نوع تحلیل شامل مؤلفه های عینی ساختار فضایی (کانون، کریدور و پهنه کاربری) است؛ گونه دوم تحلیل عملکردی ساختار بندر-پسکرانه که غالباً شامل مؤلفه های ناملموس فضا (تعامل، انتظام و قلمرو فضایی) است. از لحاظ طبقه بندی موضوعی مقالات می توان هفت محور موضوعی را شناسایی کرد که به ترتیب عبارت اند از: روابط فضایی پسکرانه-بندر-پیشکرانه؛ توسعه منطقه ای بنادر؛ بنادر درون سرزمینی و بنادر خشک؛ روابط بندر-شهر؛ اتصالات کریدور ها و بنادر؛ رقابت بنادر و مناطق پیشکرانه ؛ عملکرد بنادر. درنهایت با مرور روش ها و فنون تحلیل مورد استفاده در مقالات منتخب می توان از منظر روش شناسی چهار رویکرد اثبات گرایی، نواثبات گرایی، ارتباط گرایی و انتقادگرایی را در سیر تحول فلسفی-تاریخی مقالات منتشرشده مشاهده کرد.Meta-Analysis of Scientific Studies About Port-Hinterland Relations
Regional transportation, especially between port-hinterland, plays an important role in the economic prosperity of the country and the efficiency of the supply chain of commudities. Due to the functional and geographical differences between the hinterlands, the impact of the performance of each port on the post-coastal regional development is different leading to the diversity of different types of spatial structure in the port areas. Due to this fact, many researchers who are working in various scientific fields focus on the analyzing the relations between ports and hinterland areas and explaining the changes occurred in the spatial structure of these areas. The purpose of this research is to systematic review of researches in this field and to classify the structure and content analysis of prominent articles during period of 1997 to 2022. All of articles downloaded from Scopus database and analyzed by VOSviewer software. A comparison of the results of this research shows that in terms of specialization and distribution of journals, “The Journal of Transport Geography” is one of the main attractive journals for the researchers of spatial geography of ports. In terms of the geographical scale of the studies, most of the researches in this field have investigated the spatial structure of port-hinterland as a national scale. In addition, the geographical areas are mostly focused on the East and Southeast Asia.In terms of spatial structure typology, two types of analysis have been proposed and used in the selected articles. The first type is morphological analysis of the port-hinterland structure. The components used in this type of analysis include the objective components of the spatial structure (center, corridor, and land use area); the second type is the functional analysis of the port-hinterland structure, in which it often includes the intangible components of space (interaction, regularity and spatial territory). The results of this research show that the set of theories of port-hinterlandcan be summarized in seven thematic axes: Relations between the hinterland, port and foreland; Regional development of ports; Dry and inland ports; Port-city interface; Connections between ports and corridors; Competition between ports and forelands; and Function of ports. Finally, by reviewing the methods and techniques used in the articles, we can find four approaches of positivism, neo-positivism, relationalism and criticism in the philosophical-historical evolution of the port-hinterlamd articles.
تبلیغات
