زلیخا نادرخانی

نظام بهره برداری دهقانی، واقعیتی انکارناپذیر در اقتصاد روستاهای ایران و درآمد و معیشت بسیاری از خانواده های روستایی بر این نظام کشاورزی استوار است. با وجود مشکلات و تنگناهای فراوان، کشاورزان دهقانی به دلیل شناختی که از روستا و کشاورزی دارند، مهم ترین عامل در رسیدن به توسعه کشاورزی و روستایی محسوب می شوند. در این پژوهش، این موضوع بررسی می شود که مشکلات و چالش های بهره برداران دهقانی در استان زنجان چیست. این پژوهش، ازلحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ ماهیت، توصیفی و تحلیلی است. گردآوری داده های موردنیاز برای پژوهش با استفاده از شیوه پیمایشی (پرسش نامه، مصاحبه و مشاهده) انجام گرفت. جامعه آماری، 40 روستا از 8 شهرستان دارای کشت دهقانی انتخاب و درنهایت340 پرسش نامه (با استفاده از فرمول کوکران) به صورت تصادفی بین خانوارهای روستایی توزیع و برای تجزیه و تحلیل از تحلیل عاملی اکتشافی استفاده شده است. ضریب آلفای کرونباخ پژوهش برای کل پرسش نامه تحقیق (873/0) به دست آمده است که پایایی کلی پرسش نامه را تأیید می کند. نتایج تجزیه وتحلیل عاملی نشان دهنده آن بود که درنهایت 5 عامل (اقتصادی، مدیریتی، زیربنایی - محیطی، اجتماعی و جامعه محلی) توانستند 66 درصد از واریانس چالش های بهره برداران دهقانی را توضیح و تبیین کنند. در عامل اقتصادی، «درآمد کم و ناخوشایند ناشی از کشت وکار برای بهره برداران» (773.)، در عامل مدیریتی، «نبودِ حمایت به موقع و مناسب دولت و نهادها از کشاورزان» (715.)، در عامل محیطی- زیربنایی، «تخریب و تغییر کاربری باغات و زمین های کشاورزی» (746.)، در عامل اجتماعی، «ضعف اعتمادبه نفس، مهارت و خودباوری در کشاورزان» (695.) و در عامل جامعه محلی، «کیفیت پایین و پراکنده بودن زمین های کشاورزی» (609.)، مهم ترین و اثرگذارترین چالش ها ازنظر بهره برداران کشاورزی محسوب می شوند. براساس نتایج گفته می شود، بیشتر چالش ها و مشکلات روستایی در استان زنجان با مدیریت اصولی و برنامه ریزی هدفمند و کاربردی حل می شوند.

امروزه فناوری اطلاعات و ارتباطات جزو جدایی ناپذیر برای توسعه جوامع بشری شده و نیاز به آن برای توسعه روز به روز محسوستر می شود. با توجه به اینکه حدود یک سوم جمعیت ایران در مناطق روستایی زندگی می کنند و از مراکز شهری دور هستند، برای خدمات رسانی بهتر و مناسبتر به این مناطق روستایی ایجاد مراکز ICT روستایی ضروری به نظر می رسد. پژوهش حاضر به بررسی نقش ICT روستایی بر توسعه روستایی بخش انگوران در شهرستان ماهنشان می پردازد. روش پژوهش بصورت توصیفی ـ تحلیلی و نحوه جمع آوری داده ها بصورت میدانی و با استفاده از پرسشنامه بوده و داده ها با استفاده از نرم افزارSPSS تجزیه و تحلیل شد، هدف از انجام این پژوهش بررسی این موضوع است که ایجاد مراکز ICT روستایی در توسعه و رفاه مردم منطقه تاثیر داشته است؟ و برای تعیین این موضوع از آزمون T استفاده شده است. منطقه مورد مطالعه با 10 روستای دارای دفاتر ICT روستایی وN (1186) خانوار که بر اساس فرمول کوکران تعداد 206نمونه انتخاب شد. نتایج پژوهش نشان می دهد که بیشترین تاثیر دفاترICT درتوسعه روستایی مربوط به ایجاد رفاه و راحتی مردم است و همچنین خدمات ارایه شده از سوی دفاتر و ارایه خدماتی که روستاییان متقاضی آن هستند از عوامل موثر در میزان رضایت مشتریان از خدمات پست بانک در منطقه است و روایی آن با آلفای کرونباخ 752/0 مورد تایید قرار گرفته است. نتایج حاکی از میزان رضایتمندی مردم از دفاترICT روستایی در بخش انگوران دارد.

مطالعات انجام شده در زمینه مشارکت زنان در فعالیت های مختلف بیانگر آن است که زنان با داشتن توان و تجربه نقش تعیین کننده ای در فعالیتهای مختلف کشاورزی دارند وبررسیها از حضور موثر آنها در اقتصاد وتولید خبر می دهند .هدف این پژوهش شناسایی میزان مشارکت زنان روستایی دهستان استرآباد شمالی شهرستان گرگان در فعالیتهای کشاورزی دارد.روش تحقیق به صورت توصیفی –تحلیلی و براساس مطالعات میدانیوکتابخانه ای اطلاعات لازم جمع آوری ومورد توصیف وتحلیل آماری قرار گرفته است.از کل جامعه آماری با استفاده از فرمول کوکران تعداد نمونه 206 زن روستایی انتخاب شد،که این تعداد در 6 روستای نمونه دهستان استرآباد شمالی به صورت تصادفی مورد پرسشگری قرار گرفتند. برای توصیف وتحلیل داده ها از نرم افزار آماریSPSS و از آزمونهای تی تست، اتا،ANOVA استفاده شده است.پایایی پژوهش براساس آلفای کرونباخ 75٪ وروایی صوری ومحتوایی پرسشنامه بوسیله کارشناسان اساتید مورد تائید قرار گرفته است.نتایج حاصله حاکی از آن است که بیشترین مشارکت زنان در امور دامداری با میانگین (3.29)و در امور باغداری با میانگین (2.52) ودر امور زراعی با میانگین (2.37)در صد که نشان دهنده مشارکت بیشتر زنان روستایی در فعالیت های دامداری است.در ضمن بین فعالیت زنان در فعالیتهای مختلف وسن آنها در امرکشاورزی ودامداری رابطه وجود دارد .در این پژوهش فقط( 0.05)درصداز تغییراتی که در مشارکت زنان در فعالیتهای گوناگون کشاورزی وجود دارد تحت تاثیر سن است.