ابوالفضل سپهری راد

در جنگ های امروزی، دکترین پدافند غیرعامل و مبانی آن بسیار حائز اهمیت است و نقش مهمی را برای موفقیت در جنگ های آتی ایفا می کند. از این رو، پژوهش حاضر در پی تبیین عؤامل مؤثر بر دکترین پدافند غیر عامل جمهوری اسلامی ایران با رویکرد نظامی مبتنی بر روش کیفی بوده است. گردآوری داده ها به روش کتابخانه ای و با استفاده از مطالعه اسناد و مدارک انجام و در نهایت اعتبارسنجی آنان به روش دلفی سه مرحله ای به تأیید خبرگان رسیده است. جامعه مورد مطالعه شامل کلیه اسناد و مدارک مرتبط با دکترین، دکترین پدافند غیرعامل و پدافند غیرعامل در کشور که در منویات مقام معظم رهبری (مدظله العالی) ، اسناد بالادستی و کلیه پیشینه های تحقیقاتی مرتبط ارائه شده اند، بوده اند. همچنین خبرگان را صاحب نظران حوزه ی پدافندغیرعامل و پدافندهوایی که دارای سوابق فرماندهی و مدیریت کلان و آگاه به دکترین بوده اند به تعداد 15 نفر تشکیل داده اند.گزاره ها به روش هدفمند قضاوتی انتخاب و فرآیند جمع آوری آنان تا مرحله اشباع نظری داده ها ادامه پیدا کرد. تجزیه و تحلیل داده ها به روش تحلیل محتوی براون و کلارک (2006) انجام شد. نتایج پژوهش منتج به تبیین عؤامل مؤثر بر دکترین پدافند غیر عامل با رویکرد نظامی گردید که این عوامل در سه حوزه "جهت دهندگان دکترین"، "ساختاردهندگان دکترین" و "شتاب دهندگان محیطی دکترین" دسته بندی گردیدند. نتایج نشان داد که به منظور تدوین دکترین پدافند غیرعامل با رویکرد نظامی باید به سه حوزه کلی یاد شده توجه ویژه نمود.

پدافند هوایی نقش تعیین کننده ای در پیروزی در صحنه نبرد امروزی ایفا می نماید. در این بین، دکترین پدافند غیرعامل در پدافند هوایی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. از این رو، پژوهش حاضر در پی تبیین دکترین پدافند غیرعامل با رویکرد پدافند هوایی (اصول و الزامات اساسی) مبتنی بر روش آمیخته بوده است. گردآوری داده ها به روش کتابخانه ای و با استفاده از مطالعه اسناد و مدارک و میدانی  انجام شده است. نمونه آماری خبره ی انتخابی به تعداد 11 نفر جهت مصاحبه، از بین صاحب نظران موجود در تخصص های حوزه ی پدافندغیرعامل، پدافندهوایی و دکترین نظامی دارای سابقه ی خدمت در مشاغل راهبردی، فرماندهی و ستادی و در جایگاه شغلی سرلشکری به بالا و همطراز آن در سطوح سازمان های کشوری جایگاه 19 به بالا بوده است. همچنین نمونه آماری برای مرحله پرسشنامه از بین فرماندهان، مسئولان نظامی و غیرنظامی مربوط به پدافند عامل، پدافند غیرعامل در سطح نیروهای مسلح، کشور و سازمان های مرتبط که دارای ویژگی های مشخصی بودند، انتخاب شد. تجزیه و تحلیل داده ها به روش نظریه پردازی داده بنیاد و در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و گزینشی انجام شد. نتایج پژوهش منتج به تبیین هشت اصل دکترین پدافند غیرعامل با رویکرد پدافند هوایی اعم از، اصل آمادگی، چابکی، تاب آوری، مبهم سازی، مصمون سازی، اشراف اطلاعاتی، آمایش دفاعی و بازدارندگی شد. همچنین الزامات اساسی برای هریک از اصول به تفکیک مشخص گردید. نتایج بخش کمی نیز نشان داد، اصل بازدارندگی، اشراف اطلاعاتی و مصون سازی بیشترین اهمیت را در بین سایر اصول دکترین پدافند غیرعامل با رویکرد پدافند هوایی داشته اند.

زمینه و هدف: ارزشیابی عملکرد کارکنان یکی از وظایف بسیار مهم مدیریت منابع انسانی در نیروی پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران است؛ اما شواهدی بسیاری از ناکارآمدیِ نظامِ ارزشیابیِ عملکرد موجود حکایت می کند؛ نقصی که رفع آن نیازمند است به شناخت جامعِ آسیب ها و کاستی های نظام موجود. از این رو، شناسایی آسیب هایِ نظامِ ارزشیابیِ عملکردِ کارکنان نیروی پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، هدف اصلی پژوهش مدنظر قرار گرفته است. روش: پژوهش حاضر، از نظر نوع پژوهش، آمیخته و از نظر هدف، کاربردی محسوب می شود. در مرحله نخست، از طریق مصاحبه های نیمه ساختاریافته با مدیران و مسئولان حوزه مدیریت منابع انسانی و ارزشیابی عملکرد کارکنان، آسیب های نظام ارزشیابی عملکرد کارکنان شناسایی شد. در مرحله دوم، به کمک داده های حاصل از پرسش نامه و آزمون های آماری، اعتبار و برازش مدل بررسی شد. در بخش کیفی، پس از جمع آوری اطلاعات، از روش تحلیل تم برای تحلیل مصاحبه ها استفاده شد. در بخش کمّی نیز، داده ها با استفاده از آزمون معادلات ساختاری و نرم افزارهای اس پی اس اس و اسمارت پی ال اس تجزیه وتحلیل شدند. پایایی پرسش نامه، با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 81/0 به دست آمد و تأیید شد. یافته ها: 342 کد اولیه از مصاحبه های نیمه ساختاریافته استخراج شد که در قالب 23 مضمون سازمان دهنده و 3 مضمون فراگیر، طبقه بندی شدند. نتایج آزمون های آماری مؤید آن است که مدل های اندازه گیری، ساختاری و کلی، به اندازه کافی مطلوب و رضایت بخش اند. نتیجه گیری: نتایج پژوهش، ضمن کاهش خلأ نظری موجود، شناخت جامعی از آسیب ها و کاستی های نظام ارزشیابی عملکرد نیروی پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران ارائه می کند و این قابلیت را دارد که به عنوان مبنای اصلاح یا بازطراحی نظام ارزشیابی عملکرد به کار برده شود.

مشکل اصلی در بحث برنامه ریزی راهبردی، نه تدوین بلکه پیاده سازی و اجرای آن است. بر این اساس، هدف اصلی این پژوهش طراحی الگوی پیاده سازی و اجرای موفق راهبرد ها در سازمان های سلسله مراتبی است. این پژوهش از حیث هدف کاربردی است زیرا به دنبال چارچوبی برای کمک به پیاده سازی و اجرای موفق برنامه راهبردی است. شیوه گردآوری اطلاعات این پژوهش، مطالعات کتابخانه ای و نیز انجام مصاحبه عمیق با خبرگان در حوزه مورد مطالعه بوده است. روش انجام این پژوهش تئوری داده بنیاد چندگانه بوده است، به طوری که پس از مرحله مطالعات کتابخانه ای، متغیرهای مرتبط با پیاده سازی و اجرای راهبرد از ادبیات و پیشینه پژوهش با روش تحلیل محتوا در قالب دو دسته از عوامل فردی و سازمانی شناسایی و استخراج شده و یک الگوی ابتدایی بر اساس آنها ایجاد شده است. در مرحله بعد با بهره گیری از نتایج حاصل از مرحله مصاحبه های عمیق با تعداد 30 نفر از خبرگان آشنا به مباحث مدیریت و برنامه ریزی راهبردی با استفاده نمونه گیری به روش گلوله برفی انجام شده است، الگویی بر اساس عوامل مطرح شده به وسیله مصاحبه شوندگان استخراج شده است. در این الگو نیز عوامل در دو سطح فردی و سازمانی دسته بندی شده اند. در نهایت الگوی نهایی بر اساس ترکیب دو الگوی حاصل از ادبیات نظری و الگوی حاصل از مصاحبه ها استخراج و در قالب الگویی متشکل از پیشایندهای اجرا و پیاده سازی موفق راهبرد و همچنین نتایج اجرا و پیاده سازی آن در سطوح فردی و سازمانی ارائه شده است.