سحر لایقی باروق

اینکه تحرک اجتماعی در یک جامعه به ویژه از نوع عمودی صعودی چه وضعیتی دارد و تابع چه عواملی است یکی از نشانگرهای قضاوت درباره ی توسعه ی آن جامعه است. هدف از این مطالعه، شناخت نقش مهارت های گفتاری، خودگشودگی، نوشتاری و استفاده از تکنولوژی های ارتباطی در تحرک اجتماعی میان نسلی است. این پژوهش از نوع کمّی بوده و از روش پیمایش و ابزار پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است. جامعه آماری شامل 5.240.090 نفر از شهروندان بالای 30 سال تهرانی بوده است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 384 نفر به دست آمد. نمونه گیری به صورت خوشه ای چندمرحله ای انجام شده است. نتایج نشان داد؛ مهارت های ارتباطی و متغیرهای جمعیتی با ضریب تعیین19/. بر تحرک اجتماعی شهروندان اثر داشته اند. مهارت نوشتاری با بتای 0.23 و مهارت خودگشودگی با بتای 0.24 در تحرک اجتماعی میان نسلی اثرگذار بودند. بین مهارت گفتاری و مهارت استفاده از تکنولوژی های ارتباطی با تحرک اجتماعی هیچ نوع رابطه معناداری وجود نداشت. متغیر جنس با بتای 0.34- و متغیر وضع تأهل با بتای 0.11 در تحرک اجتماعی اثرگذار بود. بر اساس آزمون t تحرک اجتماعی میان نسلی عمودی از نظر جنسیت به نفع مردان و بر حسب وضع تأهل نیز به نفع مجردها بوده است. مهارت ارتباطی ساکنین شهر تهران، بیشتر از حد متوسط و تحرک اجتماعی میان نسلی برای مردان صعودی و برای زنان نزولی بود.

هدف پژوهش، بررسی تأثیر ابعاد مهارت ارتباطی بر تحرک اجتماعی شهروندان بالای 25سال تهرانی است. چارچوب نظری، به کمک آراء نظریه پردازان دیدگاه کنش متقابل نمادین، مکتب کارکردگرایی و ترکیب گرایان تعیین شده است. این پژوهش از نظر رویکردی کمّی و به روش پیمایش انجام شده است. جامعه آماری 844/076/6 نفر بود و تعداد حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران حدود 400 نفر به شیوه نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انجام شد و برای جمع آوری اطلاعات از پرسش نامه محقق ساخته استفاده شد. نتایج نشان داد ابعاد مهارت ارتباطی و متغیرهای جمعیت شناختی با ضریب تعیین 08/، بر تحرک اجتماعی ساکنان تهران اثرگذار بودند. بین مهارت کلامی و مهارت نوشتاری، با تحرک اجتماعی میان نسلی رابطه معناداری وجود نداشت. مهارت استفاده از زبان بدن، با بتای 11/0 و متغیر جنسیت با بتای 24/0- در تحرک اجتماعی شهروندان اثرگذار بودند. متغیرتأهل و سن در تحرک اجتماعی، شهروندان اثری نداشتند. تحرک اجتماعی بر حسب جنسیت به نفع مردان بوده است. مهارت ارتباطی پایتخت نشینان، بالاتر از حد متوسط و تحرک اجتماعی آنها نزولی و منفی بود.