بتول محبوبی زاده

بینامتنیّت از مباحث جدید ادبی است که به بررسی روابط بین دو متن می پردازد. بر اساس نظریه ژرارژنت، هیچ متنی مستقل از متون دیگر نیست و خودآگاه یا ناخودآگاه برآمده از متن های پیشین است. بهره مندی از مفاهیم و آموزه های اخلاقی منابع اصیل اسلامی از دیرباز در بین شاعران و نویسندگان فارسی زبان برای اعتبار و غنای سخن خویش مرسوم بوده است. هدف این جستار بررسی و تحلیل روابط بینامتنی مضامین اخلاقی اشعار جامی و نهج البلاغه و بیان شیوه تأثیرپذیری آن هاست. روش پژوهش بیان این رابطه، مبتنی بر نظریه بینامتنیّت ژرار ژنت در سه قالب صریح، غیرصریح و ضمنی با روش تحلیلی- توصیفی و بیان نوع تأثیرپذیری بر اساس شیوه های گزاره ای، الهامی و گزارشی است؛ که با انواع بینامتنیّت ژنت همپوشانی دارند. حاصل پژوهش نشان داد که شواهد مشترک از قطعیّت بینامتنیّت در دو زبان متفاوت، در دو موضع گوناگون و آگاهانه بودن تأثیرپذیری از نهج البلاغه حکایت می کند. هدف مؤلّف از برقراری رابطه آگاهانه با نهج البلاغه، رواج اخلاق حمیده، بیداری جامعه، ترویج آموزه های اخلاقی این کتاب و اعتباربخشی به کلام خود در بهره مندی از این منبع اصیل اسلامی است.