درخت حوزه‌های تخصصی

ادبیات

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
ادبیات جهان ادبیات و مطالعات بین رشته ای انواع ادبی حوزه های ویژه سبکها و جریانهای ادبی علوم ادبی قالب های شعر کلیات گونه های نثر
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴۱ تا ۶۰ مورد از کل ۵۰٬۹۲۷ مورد.
۴۱.

ظرفیت اعتقادی اهل سنت طریقتی پاکستان در راستای افزایش قدرت نرم انقلاب اسلامی (نمونه بررسی شده: محبت اهل بیت(علیهم السلام))(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات شبه قاره سال ۱۵ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۴۴ 77 - 92

کلید واژه ها: انقلاب اسلامی پاکستان صوفیه محبت اهل بیت (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۵ تعداد دانلود : ۱۰۶
هدف از پژوهش حاضر، بررسی ظرفیت تقریب اهل سنت طریقتی شبه قاره هند درجهت افزایش قدرت نرم انقلاب اسلامی است که با تمرکز بر پاکستان و اعتقاد به محبت اهل بیت (علیهم السلام) صورت گرفته است. شیوه پژوهشی کار علاوه بر مطالعات کتابخانه ای، مصاحبه عمیق با 11 نفر از صاحب نظران ایرانی و پاکستانی و مطالعات کتابخانه ای و میدانی درجهت غنی سازی جستار حاضر بوده است. یافته ها حاکی از آن است که «محبت اهل بیت (علیهم السلام) » نزد طریقت های چهارگانه چشتیه، سهروردیه، قادریه و نقشبندیه، به خصوص بریلویه که جامع جمیع فرق صوفیه پاکستان است، دارای اهمیت فراوان است. اصرار بر رسانیدن سلسله خرقه به اهل بیت (علیهم السلام) ، احترام فراوان به سادات، نقل قول و تمجیدها از ائمه معصومین (علیهم السلام) ، جواز زیارت و توسل و استغاثه و شفاعت آنان ازجمله بروندادهای این اعتقاد به مثابه ظرفیت اعتقادی درجهت گسترش دایره عملکردی و گفتمانی انقلاب اسلامی است. براین اساس دستگاه های متولی، با فهم درست از این عمق راهبردی گفتمانی، فرصتی برای ارتقای جایگاه منطقه ای ایران و نیز تعالی و تأمین متقابل منافع دو همسایه مسلمان می یابند.
۴۲.

التناص فی روایه حرب الکلب الثانیه لإبراهیم نصر الله دراسه سیمیائیه وفق منهج غریماس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اضاءات نقدیه سال ۱۳ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۵۰ 109 - 141

کلید واژه ها: التناص إبراهیم نصرالله حرب الکلب الثانیه السیمیائیه غریماس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳ تعداد دانلود : ۶۱
إن المنهج السیمیائی العاملی لغریماس یرکز على العلاقات بین العوامل فی النص لتحدید أطراف الصراع وما یساعدها وما یعارضها والدوافع المحفزه لنشوء الصراع والتنقیب عن دلالاته فی البنى العمیقه للنص. لقد استشرف الروائی إبراهیم نصرالله الخطر المستقبلی على مصیر الإنسان فی صراعه مع من یشابهه فضلا عمن یخالفه فی روایته "حرب الکلب الثانیه" واستخدم الکثیر من الأسالیب التجریبیه وتقنیاتها لتصویر الحروب المختلفه فی الروایه والتناص إحدى التقنیات التی وظفها الکاتب مواکبا الصراع البشری المستمر على مر التاریخ. فجاءت هذه الدراسه بمنهج وصفی تحلیلی معتمده المنهج السیمیائی وفق نظریه العوامل لغریماس للکشف عن أشکال التناص الدینی والأدبی فی الروایه وکیفیه توظیف الکاتب لهما وإنتاج الدلاله السیمیائیه وبیان مواطن الابتکار فی المعالجه وتطبیق آلیات اشتغال النموذج العاملی والمربع السیمیائی فی تحلیل التعالق السیمیائی. ومن نتائج الدراسه أن التناص کان مضمونیا حواریا خارجیا وداخلیا معلنا ومخفیا بأسلوب وتقنیه ومعالجه جدیده مبالغه فی العنف والتوحش.
۴۳.

تحلیل طرح واره های حجمی در سروده های نیما یوشیج

نویسنده:
منبع: مطالعات زبان فارسی (شفای دل) سال ۶ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱۴ 2 - 19

کلید واژه ها: نیما یوشیج زبان شناختی معناشناختی طرح واره حجمی طرح واره های تصوری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴ تعداد دانلود : ۱۷
زبان شناسی شناختی، رویکردی در مطالعه زبان است که به بررسی رابطه میان زبان انسان، ذهن او و تجارب اجتماعی و فیزیکی او می پردازد. در علوم شناختی برای توجیه مفهوم سازی استعاره از طرح واره ها استفاده می شود که غالباً تصوری اند؛ یعنی براساس مفاهیم بنیادین ذهن ما شکل می گیرند و برای توصیف موضوعات انتزاعی و اندیشیدن استفاده می شود. بر این اساس، انسان تجربیات خود را از جهان خارج به صورت مجموعه ای از ساخت های مفهومی و زبانی در ذهن انبار می کند و به خارج در قالب کلام و نوشتار تراوش می دهد. حال این پرسش پیش می آید که جهان ذهنی نیما چه تأثیری در شکل گیری طرح واره های تصوری حجمی در شعر او داشته است؟ به بیان دیگر، طرح واره های تصوری حجمی شعر نیما چه مبنا و منبعی دارند و از کجا سرچشمه می گیرند؟ پژوهش حاضر می کوشد، ضمن بررسی طرح واره های تصوری حجمی در شعر نیما، با رویکرد زبان شناسی شناختی و معناشناختی به عنوان زیرمجموعه آن، به این سؤال پاسخ داده و با توجه به رویکرد مدنظر تصویری جامع از طرح واره های تصوری شعر نیما به دست دهد. تحقیق حاضر، پژوهشی نظری، توصیفی – تحلیلی است که بر پایه مطالعات کتابخانه ای انجام شده است. نتایج حاکی از آن است که نیما به دلیل نامساعد بودن شرایط و احوالش، خواستار رهایی و نجات یافتن از آن اوضاع بود که می تواند سرچشمه کاربرد طرح واره حجمی در اشعارش باشد.
۴۴.

ساختار صنعت استخدام و تشخیص آن بر پایه حذف

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه زبان ادبی دوره ۱ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ 137 - 159

کلید واژه ها: بدیع صنایع دومعنایی صنعت استخدام صنعت ایهام حذف به قرینه لفظی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۶ تعداد دانلود : ۱۷۲
«استخدام» از صنایع معنوی بدیع بر پایه دو یا چندمعنایی است. ابهامی که در تعریف این صنعت در کتاب های بدیع فارسی وجود دارد، موجب برداشت اشتباه یا غیردقیق از این صنعت و مصداق های آن شده است. نگارنده در این جستار با بررسی تعاریف، دسته بندی و جمع بندی آن ها در صدد ارائه تعریفی جامع از این صنعت است به گونه ای که مانع برداشت اشتباه یا غیردقیق شود. در این تحقیق بنیادی که با استفاده از ابزار کتابخانه ای صورت گرفت، عناصر تأثیرگذار در شکل گیری استخدام مانند ژرف ساخت عبارات، روابط معنایی میان کلمات، و برخی ویژگی های دستوری مرتبط بررسی گردید تا روشی دقیق برای تشخیص، دریافت و درک این صنعت تعیین گردد. برای درک بهتر، شواهد و مثال هایی که در کتاب های بدیع فارسی آمده، تحلیل شدند و مؤلفه های تشکیل دهنده صنعت در آن ها تبیین گردید. انواع استخدامی که در کتاب های بدیع مطرح شده بود، بازبینی شد و تلاش گردید دسته بندی منسجمی ارائه شود. آشکار شد تشخیص «حذف به قرینه لفظی» در روساخت عبارت، روشی برای تشخیص و دریافت استخدام است. هم چنین روابطی که میان برخی ترفندهای بدیعی و بیانی با استخدام وجود دارد، بررسی شد. آشکار شد که میان برخی از آن ها رابطه تقویت کننده و میان برخی دیگر رابطه هم پوشانی وجود دارد.    
۴۵.

تصحیح و گزارش ابیاتی از دیوان کبیر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: شعرپژوهی سال ۱۵ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۵۵) 19 - 48

کلید واژه ها: ترجمه های دیوان کبیر تصحیح دیوان کبیر تصحیح فروزانفر نسخ خطی معتبر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۱ تعداد دانلود : ۵۹
دیوان کبیر یا کلیّات شمس تبریزی یکی از آثار برجسته ی مولاناست که متأسّفانه کمتر از مثنوی بدان توجّه شده است. حجمِ بسیارِ ابیات، یک دست نبودن نُسَخِ خطی و شیوه ی سرایش این اثر، تصحیح آن را با دشواری هایی همراه کرده است. در این پژوهش، نویسندگان با اتّکا به نسخ معتبر، به اصلاحِ ایرادهایی پرداخته اند که در دیوان مصحَّح فروزانفر موردغفلت واقع شده است. این ابیات علاوه بر دیوان مصحّح فروزانفر در دیگر تصحیح ها، گزیده ها و حتّی ترجمه های دیوان کبیر نیز بررسی و مشخص شد که این ایرادها در بسیاری موارد در پژوهش های بعد از فروزانفر و به تبعیّت از تصحیح ایشان وارد شده است. نیکلسون پیش از همه به تصحیح و ترجمه ی دیوان شمس پرداخته؛ ولی تعداد محدودی غزل (48 غزل) را در گزیده ی خویش تصحیح و ترجمه کرده است. آربری نیز 400 غزل را براساس نسخه ی پرحجم چستربیتی ترجمه کرده و بنابر قول خودش در مقدّمه، به تصحیح فروزانفر هم دسترسی داشته است. توفیق سبحانی در سال 1386 بر اساس تک نسخه ی قونیه ی 770، کلیّات شمس را تصحیح کرده؛ امّا در پاره ای موارد از نسخه ی اساس خود تبعیّت نکرده و بر شیوه ی تصحیح فروزانفر رفته است. در این مقاله با تکیه بر نسخ معتبر پاره ای از ابیات تصحیح شده با این هدف که ضبط بسامان تری از آن ها ارائه شود. در این راه علاوه بر نسخ خطّی معتبر، بررسی زبان مولوی در دیگر آثارش و شیوه ی کارکرد تعبیرها و ترکیب ها نیز راه گشای نگارندگان بوده است.  
۴۶.

Ode littéraire et spiritualité dans Soufi, mon amour de Elif Shafak(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: Recherches en Langue et Littérature Françaises Année ۱۶, No ۳۱, Printemps & été ۲۰۲۳ 173 - 183

کلید واژه ها: espace scripturaire Soufi mon amour Shafak spiritualité polyphonie

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶ تعداد دانلود : ۵۵
— Il n’est point exagéré ni dithyrambique d’avancer que le récit romanesque, Soufi, mon Amour, de l’écrivaine turque Elif Shafak est l’ode à l’amour la plus éloquente et la mieux représentative de l’un des courants mystiques les plus reculés en hagiographie. L’une des raisons de notre choix pour cette œuvre romanesque, à valeur mystique et historique, est à fortiori l’intérêt manifesté par une auteure du XXIe siècle pour des icônes de l’âge d’or du mysticisme persan. Elle a déterré des figures emblématiques de la spiritualité islamique du XIIIe siècle, d’abord pour rendre un hommage au patrimoine culturel immatériel, mais aussi pour exhumer leurs enseignements combien salvateurs pour un monde aujourd’hui en déliquescence morale. Nous abordons dans cette étude la création de l’espace scripturaire dédié à la spiritualité reprise en mode polyphonique. Il nous importe de faire la lumière sur le pouvoir du récit Shafakien à ressusciter les penseurs méconnus par une grande majorité en Occident.
۴۷.

مطالعه تطبیقی مفهوم استعاری عشق در اشعار غاده السمان از منظر تاریخی نگری و عرفانی

نویسنده:
منبع: مطالعات میان رشته ای هنر و علوم انسانی سال دوم خرداد ۱۴۰۲ شماره ۷ 71-85

کلید واژه ها: غاده السمان تاریخی نگری عرفان عشق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲ تعداد دانلود : ۶۱
ادبیات و شعر شکلی از آفرینش هنری است و همچون دیگر اشکال هنر، برای بررسی و تحلیل مضامین آن می توان از رهیافت ها و روش های گوناگون استفاده نمود. نگاه به یک مسئله بر اساس چند روش، زاویه های پنهان مسئله را نمایان تر می کند و معرفت و شناخت جامع تری پدید می آورد و چه بسا نتایج متفاوتی را به همراه داشته باشد. تاریخی نگری و عرفانی دو رویکرد در متدلوژی و روش تحقیق پژوهش گران است که یکی بر اساس ریشه ها و تحولات تاریخی به بررسی موضوع می پردازد و درصدد بررسی عوامل تاریخی پیدایش یک موضوع است و دیگری با نگاهی عرفانی به هنر از جنبه حقیقت، خیال، تشبیه و بیان مفهوم عشق که ظهور و تجلی حسن و زیبایی است، به دنبال معنا بخشیدن به زبان رمزآلود هنر و هنرمند است. این مقاله با روش گردآوری اسنادی و تحلیل محتوا به بررسی مفهوم استعاری عشق در اشعار غاده السمان از دو منظر تاریخی نگری و عرفانی می پردازد. نوع مقاله توصیفی-تطبیقی است و تجزیه و تحلیل اطلاعات با رویکرد کیفی تفسیری انجام شده است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که از منظر تاریخی نگری با تکیه بر اجماع آرای مورخان هنر، مضامین موجود در اشعار السمان، متاثر از زمان و مکانی است که در آن زیسته و جهان نگری ای که نسبت به شرایط پیدا کرده است که کاملا با آرای تاریخی نگران مطابقت دارد. آن چه از منظرعرفانی دریافت می شود، آن است که عناصر شعری السمان برگرفته از جهان بینی و سلوک عرفانی ویژه او است که با ایجاد مفاهیم استعاره ای به آن تجسم خاص بخشیده است. عشق انسان به انسان، عشق ممکنات است و مجاز عرفانی است و این مفهوم استعاری عشق که درون مایه بسیاری از اشعار وی است، با آرای عرفا هم خوانی دارد. طبق تحلیل و دریافت نگارنده، از آن جا که السمان دلبستگی های عاشقانه اش را با عنصر خیال و نمادپردازی، آن چنان درهم آمیخته که از فراواقع گرایی به آن نمود واقعی بخشیده واحساس و ذوق و آشفته حالی اش شبیه کشف و مکاشفات عرفاست و عشق زمینی اش در مفهوم عشق حقیقی ترکیب شده است، در این خصوص، رویکرد عرفانی تفسیر بهتری ارایه می دهد.
۴۸.

بررسی واژگان غیرمستعمل امروزی در اشعار رودکی

نویسنده:
منبع: مطالعات زبان فارسی (شفای دل) سال ۶ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱۳ 73 - 94

کلید واژه ها: واژگان غیرمستعمل شعر فارسی رودکی تحول زبان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۵ تعداد دانلود : ۱۲۶
واژگان زبان بنا به فراخور زمان، پدیدار می شوند، رشد می یابند و در طی دوران دچار تحولات و تغییراتی می گردند. گاهی به زبان دیگر منتقل می گردند و ظاهری نو با معنای نو می یابند یا به دست زوال گذر زمان سپرده می شوند. از این رو یکی از شیوه های آشنایی با آداب، رسوم و سنت های اقوام و قبیله های گذشته، بررسی آثار ادبی بزرگانی است که از آن روزگاران به یادگار مانده است. در واقع زبان بهترین نمودار شناخت چگونگی فرهنگی، اقتصادی، دینی و دیگر مظاهر اجتماعی یک ملت است. در این میان دیوان رودکی نیز به عنوان اثری ماندگار، تکه هایی از تاریخ دوران سامانیان را در خود دارد. از این رو ضمن تحقیقی کتابخانه ای، به بررسی واژگان مرده زبان فارسی در دیوان اشعار رودکی پرداخته ایم. آنچه از این تحقیق دریافت می شود، این است که اسامی و پس از آن فعل ها، بیشترین واژگان متروک در آثار این شاعر بزرگ بوده است و بسیاری از فعل های ساده با فعل های مرکب جانشین شده اند. همچنین به کارگیری واژ گان دارای ارتباط مستقیمی با نحوه زندگی و تلقی مردم از واژه مورد استفاده بوده است.
۴۹.

مطالعه کارکردهای زبانی «فعل» در اشعار غنایی «مذنب بدایونی» با تکیه بر فرانقش اندیشگانی در رویکرد نقش گرایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: متن پژوهی ادبی زمستان ۱۴۰۲ شماره ۹۸ 73 - 106

کلید واژه ها: ادبیات غنایی رویکرد نقش گرایی فرانقش اندیشگانی و مذنب بدایونی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰ تعداد دانلود : ۶۶
«ادبیات غنایی» به عنوان یکی از گسترده ترین انواع ادبی در چهارچوب نقش «ادبی و عاطفی» زبان مطرح می شود و به بیان احساسات و عواطف شخصی «گوینده» می پردازد. هدف این نوع ادبی، گزارش و بیان احساسات گوینده و در کنار آن، لذت بخشیدن به مخاطب است. هر یک از گویندگان ادب غنایی به اقتضای درون مایه اثر خود از مؤلفه هایی بهره گرفته اند که به اثر آن ها رنگ و بوی غنایی بخشیده و آن را از سایر آثار ادبی متمایز ساخته است. شیوه های کاربرد عناصر غنایی در هر یک از منظومه های ادب فارسی متعدد و متنوع است. عواملی مانند «ترکیبات و تعبیرات غنایی»، «توصیفات نرم و لطیف»، «فضای غم آلود و انزواطلبی»، «کنشگری عاشق و معشوق»، «تک گویی های درونی شخصیت اصلی» و ... از شاخص ترین نمودهای ادب غنایی هستند. این پژوهش تلاش می کند با بهره گیری از «فرانقش اندیشگانی» در رویکرد نقش گرایی هلیدی به مطالعه اشعار غنایی «مذنب بدایونی» یکی از شعرای ناشناخته دوره بازگشت بپردازد. این شاعر غزل سرا از روش های مختلفی برای بیان اندیشه غنایی خود استفاده کرده و نکته قابل تأمل این است که وی در طول دوره شاعری خود دچار تحول نگرش شده و از نگرش ابتدایی خود که مشابه شعرای عاشقانه سرای سبک عراقی بوده در دوره ای از زندگی به دیدگاه شعرای «مکتب وقوع» و «واسوخت» متمایل می شود. این پژوهش سعی دارد به این پرسش پاسخ دهد که بر مبنای فرانقش اندیشگانی، تحول جهان بینی «مذنب بدایونی» در اشعار غنایی، باعث ایجاد چه تغییراتی در سطح «افعال» به کار رفته، شده است؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که تغییر، افول و در نهایت تنزل مقام «معشوق» -به عنوان شخصیت اصلی غزلیات وی- از طریق کاهش میزان حضور این مُشارک در «فرآیندهای مادی و ذهنی» و بسامد بالای «بندهای پرسشی» که معنای «مؤاخذه و عتاب» دارند، نشان داده شده است.
۵۰.

تحلیل سبکی رمان پاورقی یا عامه پسند با نگاهی به رمان اجتماعی ، سیاسی دوران مشروطه "تهران مخوف " اثرمشفق کاظمی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادب فارسی دانشگاه آزاد سنندج سال ۱۵ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۵۵ 100 - 128

کلید واژه ها: سبک شناسی رمان پاورقی عامه پسند جریان ادبیات معاصراجتماعی سیاسی زاویه دید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴ تعداد دانلود : ۳۰
زمینه وهدف: سبک،روش نویسنده یا شاعر برای نشان دادن مطالب خاص مورد نظر، شناخت ودیدگاه او است. این آثار،ویژه گی های فکری ،ادبی وزبانی آن را بررس می کند .رمان پا ورقی ،پدیده ای نو وشاخه ای از ادبیات است . این نوع جریان ادبی معاصر،با زبان هنری، مورد توجه مردم و ریشه در ادبیات عامه پسند دارد . ،و بازتابی از مسایل جاری جامعه است . واقعیت های سیاسی، اجتماعی وتاریخی را مانند آیینه در خود منعکس می کند. روش مطالعه:این جستار با روشی توصیفی - تحلیلی به بررسی ،روایت ، زاویه ی دید و محتوای فکری آن پرداخته است.نکته قابل توجه، زاویه دید آن اثر است .یافته ها: رمان های پا ورقی به عنوان یک رمان اجتماعی در کنار رشد وغنای جریان ادبی مورد توجه مردم با زبان ساده وساختار کلی نقاط ضعف ونقص های فرهنگی جامعه را نمایان می سازد .نتیجه گیری: با آشفتگی های سیاسی ،اجتماعی وفرهنگی اواخر دوره قاجار نویسندگان تصمیم گرفتند تا ، پلشتیها ی جامعه را عریان بازگو نمایند.نخست مشفق کاظمی رمان پاورقی"تهران مخوف" را با محوریت عشق،به نثر ساده ی روزنامه ای به زبان گزارش گونه، با هدف بیان مصایب، مشکلات و فساد حکومتی آن دوره ، چاپ کرد.. در محتوا مضامینی چون استبداد ، آزادی ، عشق ،مرگ،شکست و پیروزی ، هسته ی مرکزی بررمان را شکل می دهد .بازتاب رخداد های ،سیاسی ، اجتماعی وفرهنگی در داستان نیزنقش به سزایی دارد .کلید واژگان :سبک شناسی ، رمان پاورقی عامه پسند ، جریان ادبیات معاصراجتماعی ،سیاسی .
۵۱.

ادبیات دیجیتال در ایران و کشورهای عربی (تحلیل تطبیقی نمونه هایی از آثار)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کاوش نامه ادبیات تطبیقی سال ۱۳ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۵۱ 153 - 176

کلید واژه ها: ادبیات دیجیتال زیبایی شناسی دیجیتال ادبیات ایران ادبیات عرب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶ تعداد دانلود : ۴۹
امروزه تکنولوژی های دیجیتالی، نفوذ گسترده ای در زندگی روزمره ما پیدا کرده و کنش های ارتباطی و عادت های متن خوانی و متن سازی ما را بازتعریف کرده اند. بر این اساس، ضرورت تغییر نقش ادبیات و گفتمان ادبی، در فضای رسانه ای معاصر ایران و جهان عرب، احساس شده و گام هایی نیز در این جهت برداشته شده است. پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی و با هدف مقایسه تجربه ادبیات دیجیتال ایران و عرب، به بررسی نمونه هایی از شعر و رمان دیجیتال در ایران و جهان عرب و شباهت ها و تفاوت های شکلی و محتوایی آن ها پرداخته است. یافته های پژوهش نشان می دهد که علی رغم پیشی گرفتن تاریخی شعرا و نویسندگان دیجیتال ایرانی از عرب ها، شکاف دیجیتالی چشمگیری با کشورهای عربی وجود دارد. از سوی دیگر، باوجود شکاف زیاد بین ادبیات دیجیتال عرب و غرب، آثار و تألیفات قابل توجهی در برخی کشورهای عربی تولید شده است. این آثار ضمن اینکه فرایندهای خلق مشارکتی یا جمعی را فعالانه تر دنبال می کنند، از نظر زیبایی شناسی و خلاقیت های شکلی و محتوایی نیز قابل اعتنا هستند.
۵۲.

فلسفه و اصطلاحات فلسفی در مصیبت نامه و منطق الطیر عطار

نویسنده:
منبع: پژوهش های نوین ادبی سال ۲ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴ 257 - 271

کلید واژه ها: فلسفه عرفان مصیبت نامه منطق الطیر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰ تعداد دانلود : ۲۶
رابطه فلسفه و ادبیات رابطه ای میان اندیشه (قوه ناطقه) و کلام (نطق) است. ادبیات وسعتی به اندازه همه پرسش های بشری دارد؛ از عشق گرفته تا مسائل فلسفی، مناسبات قدرت، مسائل اقتصادی، رنج های فردی و روابط انسانی، بنابراین ادبیات گریزی از فلسفه ندارد. در غالب مواقع به مسائلی می رسد که در فلسفه نیز مطرح است. سوال اصلی در این پژوهش آن است که مفاهیم فلسفی چه بازتابی در شعر عطار داشته و نگاه عطار به فلسفه چگونه نگاهی است؟ آثار عطار آکنده از مفاهیم عمیق فلسفی، کلامی و عرفانی است. یعنی زبان عطار و کلامش، محملی برای معانی بسیار عمیق در حوزه های مذکور است. عطار علاوه بر آشنایی با بسیاری از علوم از قبیل عرفان، نجوم، روان شناسی، تاریخ و... فیلسوف نیز هست اما از نوع فلسفه ستیز! این مقاله با تکیه بر دو اثر عطار یعنی مصیبت نامه و منطق الطیر به تصحیح استاد محمدرضا شفیعی کدکنی و به روش توصیفی- تحلیلی بر اساس منابع کتابخانه ای تنظیم و تدوین شده است.
۵۳.

بررسی اهمیت و جایگاه زن در خانواده با تأکید بر دیوان پروین اعتصامی

نویسنده:
منبع: پژوهش های نوین ادبی سال ۲ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴ 163 - 181

کلید واژه ها: زن مادر خانواده دانش پروین اعتصامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱ تعداد دانلود : ۳۹
ادبیات معاصر منبع مطالعاتی غنی پیرامون موضوع زن به شمار می آید. در این میان اشعاری که زنان در این حوزه سروده اند مستلزم توجه بیشتری است. در این میان پروین اعتصامی یکی از آن شاعران برجسته است که در اشعار خود به بیان خواسته ها، کمبودها، نارساییها و لزوم توجه جامعه به جایگاه ارزشمند و مهم زن و خانواده پرداخته است. در این راستا، سوال اصلی این پژوهش این است که «زن در خانواده در اشعار پروین چه جایگاهی دارد؟» ضمناً روش تحقیق به کارگرفته در این پژوهش توصیفی- تحلیلی است. یافته های پژوهش نشان می دهد که از نظر پروین تنها سلاح مبارزه زنان علیه نارسایی ها و باز ستاندن حقشان و دستیابی به جایگاه واقعی آنان در جامعه و ارتقا و رشد خانواده، تحصیل علم است. به دیگر سخن، با کسب علم و دانش و بالا بردن سطح آگاهی، زنان توانمند شده و با اقتدار می توانند به ایفای نقشهایشان به شکلی مؤثرتر بپردازند. به طور کلی مقاله حاضر در نظر دارد که به تبیین و بررسی جایگاه زن و خانواده در اشعار پروین اعتصامی شاعر برجسته ی معاصر بپردازد.
۵۴.

حضور فرشتگان در شعر حافظ و امام خمینی با رویکرد بینامتنیت قرآنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادب فارسی دانشگاه آزاد سنندج سال ۱۵ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۵۵ 154 - 176

کلید واژه ها: قرآن فرشته بینامتنیت حافظ امام خمینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴ تعداد دانلود : ۳۳
فرشتگان موجوداتی نامحسوس هستند که خداوند آنان را خلق کرده تا در راسته فرامین وی انجام وظیفه نمایند. سویی دیگر بینامتنیت قرار دارد که روش همگرایی متون با توجّه به اثرپذیری از متون قبل و تأثیرگذاری بر متون بعد است. پژوهش حاضر، پژوهشی کیفی با روش توصیفی- تحلیلی بر اساس منابع کتابخانه ای و با هدف بررسی حضور فرشتگان در شعر حافظ شیرازی و امام خمینی با تکیه بر بینامتنیت قرآنی تدوین گردیده است. حافظ و امام خمینی هر دو دارای گرایش هایی عرفانی بوده و با عنایت به اینکه ایشان آشنایی کامل به کلام حق داشته اند، بنابراین مضمون غالب اشعار این دو بر مبنای عرفان است. فرشتگان به عنوان مجریان اوامر خداوند که بیشتر از هویت تکوینی برخوردار هستند به خوبی مورد توجه حافظ و امام خمینی قرار گرفته اند. ایشان به طیف گسترده ای از فعالیت های فرشتگان اشاره کرده اند؛ هم جوانب رحمت، هم جوانب غضب و هم بینابین که بسته به واکنش به رفتار انسان، مورد توجه بوده است.
۵۵.

بررسی شخصیت اصلی رمان «روز دیگرِ شورا» براساس نظریه جامعه شناختی"استعاره نمایشی" گافمن

نویسنده:
منبع: اجتماعیات در ادب فارسی سال ۲ بهار ۱۴۰۲ شماره ۲ 1 - 16

کلید واژه ها: فریبا وفی روز دیگر شورا شخصیت اروینگ گافمن استعاره نمایشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳ تعداد دانلود : ۴۹
آثار ادبی به ویژه داستان و رمان ازجمله مهم ترین عرصه ها در بازتاب مسائل اجتماعی است. با مطالعه داستان های دغدغه محور علاوه بر دستیابی به سیمایی از جامعه و مسائل آن، می توان با تکیه بر مطالعات جامعه شناختی گام های مؤثری در اصلاح معضلات اجتماعی برداشت. شخصیت یکی از مهم ترین عناصر داستانی است که پردازش دقیق و هنرمندانه آن می تواند بیانگر اهداف و دغدغه های نویسندگان باشد. بسیاری از درون مایه ها و شخصیت های داستانی را می توان با توجه به نظریه های جامعه شناختی تحلیل کرد و تصویری نزدیک به واقعیت را از شخصیت های داستانی ترسیم کرد. در مقاله حاضر شخصیت اصلی رمان روز دیگر شورا برمبنای نظریه جامعه شناسانه اروینگ گافمن تجزیه و تحلیل شده است. طبق نظریه استعاره نمایشی اروینگ گافمن هر انسانی در صحنه زندگی اش بنابر مقتضیات اجتماعی، نقش های متعددی اجرا می کند و به چهره نقاب می زند. گافمن معتقد است افراد تلاش می کنند تا نقص ها و عیب هایشان را پنهان کرده و تصویری مطلوب از خود ارائه دهند. پژوهش حاضر در صدد است تا نشان دهد چه زمینه هایی باعث شدند تا شورا به اجرای نقش روی بیاورد و در مدیریت رابطه جدیدی که با آن مواجه شده است، از چه راهکارهاییاستفاده می کند؟.در مقاله حاضر از روش ادغام مصداق های مستخرج از داستان و رویکرد تحلیلی تفسیری استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که سه عامل فقدان عاطفه در رابطه زناشویی، تأثیرات خانواده شوهر و روزمرگی زمینه ساز گرایش شورا به ایجاد رابطه ای خارج از عرفاست. شورا برای اجرای نقش ها و مدیریت رابطه جدید از راهکارهایی نظیر نقاب زدن، انزوا، پنهان کاری و دروغ استفاده می کند. هرچند پایان رابطه برای شورا ناخوشایند است ولی او در اجرای نقش هایش موفق عمل می کند.
۵۶.

هویت اجتماعی در تقاطع مهاجرت (بررسی هویت هایبریدی، بینابین و گسست در رمان گسل اثر ساسان قهرمان و مای نیم ایز لیلا اثر بیتا ملکوتی)

نویسنده:
منبع: اجتماعیات در ادب فارسی سال ۲ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴ 45 - 58

کلید واژه ها: هویت اجتماعی مهاجرت هایبریدی بینابین گسست گسل مای نیم ایز لیلا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵ تعداد دانلود : ۳۸
با درک اهمیت و جایگاه «هویت» در مناسبات اجتماعی و تعاملات گروهی و با توجه به موقعیت بین رشته ای این مفهوم، این پژوهش درصدد است تا جایگاه موضوع و مفهوم هویت سوژه مهاجر را در دو اثر گسل، از ساسان قهرمان و مای نیم ایز لیلا، از بیتا ملکوتی، بررسی کند. آثاری که بر توصیف شرایط و چالش های فردی و اجتماعی مهاجران متمرکز بوده و اشتراکات و افتراقات شرایط خاص آنان را با انتخاب، تنظیم و تفکیک صورت بیان ادبی، سبک زندگی، مواضع اشخاص، رویدادهای خطی و یا درهم آمیخته زندگی بیان کرده اند. هدف از خوانش هویت محور این آثار، مطالعه و شناسایی ظرفیت ها و رویکردهای رمان مهاجرت در پرورش و بازنمایی عناصر بنیادین زیستی انسان و به ویژه، کمک به رفع تنگناهای فرهنگی و هویتی ایرانیان برون مرز است. از این رو، با استفاده از روش تحقیق کیفی و تاریخی استنادی، با بررسی ویژگی ها و شاخصه های هویتی و خودشناسی مهاجران به تبیین و واکاوی هویت های چندگانه مهاجر از قبیل هویت هایبریدی، هویت بینابین و گسست هویتی مهاجر می پردازد و پیچیدگی های پدیده مهاجرت و ارتباط آن را با دگرگونی ها و عوامل مشترک جابجایی های برون مرزی با اشاره به واقعیت های جامعه و ارتباط آن با جایگاه مهاجران بررسی می کند.
۵۷.

بررسی تطبیقی الگوی روایت های شاه پنهان (بررسی موردی سه روایت ایرانی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ادبی سال ۱۹ بهار ۱۴۰۲ شماره ۷۹ 92-65

کلید واژه ها: یت شناسی الگوی پراپ الگوی راگلان ساختارگرایی اسطوره

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴ تعداد دانلود : ۳۱
در فرهنگ ایرانی، یکی از الگوهای روایی تکرار شونده، روایتهایی است که در آنها به ماجرای تولد شاه پنهان اشاره می شود. روایتهای زندگینامه ای کوروش، فریدون، کیخسرو و اردشیر نمونه هایی از این نوع روایت در فرهنگ ایرانی هستند. نظیر این روایت، علاوه بر فرهنگ ایرانی در فرهنگهای دیگر ملل نیز هست و همین اهمیت بحث و بررسی درباره آنها را دوچندان می کند. درباره این نوع روایتها، پژوهش خاصی انجام نشده است. در این مقاله، سه روایت ایرانی شاه پنهان بررسی شده است در همه این روایتها ابتدا یک پیشگویی، خبری راجع به تولد شاه آینده می دهد و بعد از آن نیروهای مخالف یا موافق به جست وجوی آن می پردازند. کودک متولد می شود؛ در نهان پرورش می یابد و با شکست مخالفان، پادشاه می شود. بررسی این روایتها با الهام از ترکیب روشهای پراپ و راگلان صورت گرفته است. کارکردها و شخصیت های روایتهای شاه پنهان بر مبنای شیوه کار پراپ در ریخت شناسی قصه های عامیانه استخراج شده است. استفاده از نظریات راگلان و الگوی او نیز به این دلیل اهمیت دارد که وی با بررسی اسطوره هایی که با موضوع مورد مطالعه این پژوهش همسانیهایی دارد، الگویی کلی از آنها به دست داد. بررسیهای این پژوهش نشان می دهد که سه روایت فریدون و کیخسرو در شاهنامه فردوسی و روایت اردشیر در شاهنامه و کارنامه اردشیر بابکان، همگی می تواند در الگویی واحد با پنج کارکرد اصلی شامل پیشگویی، تولد، پرورش دور از خانه، آگاهی و پادشاهی جای گیرد. این الگو در باب روایتهایی مشابه در فرهنگهای دیگر نیز صادق است؛ روایتهایی مانند روایت زندگینامه ای پیامبرانی مانند عیسی(ع) و موسی(ع) و یا داستان ادیپ در فرهنگ یونانی.
۵۸.

بررسی و مقایسه معراج نامه مخزن الاسرار و مظهرالاسرار از منظر بلاغی، زبانی و محتوایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه متون ادبی دوره عراقی دوره ۴ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ 101 - 122

کلید واژه ها: معراج نامه مخزن الاسرار مظهرالاسرار نظامی عبدی بیگ بلاغی زبانی محتوایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۷ تعداد دانلود : ۱۰۲
در این پژوهش معراج نامه پیامبر(ص) در مخزن الاسرار نظامی و مظهرالاسرار عبدی بیگ بررسی و مقایسه شده است. با توجه به تقلید و اقتباس عبدی بیگ از نظامی از طریق این مقایسه به دقایق کلام دو شاعر و هنر توصیف گری و مضمون آفرینی آن دو و نیز ظرایف و زیبایی های سخن آنها بهتر می توان پی برد. بنابراین هر دو اثر از منظر ساختار مضمونی و درون مایه، عناصر بلاغی و آفرینش های زبانی مقایسه و تحلیل شده اند. این پژوهش نشان می دهد که از نظر مضمون و درون مایه، مظهرالاسرار تحت تأثیر شیوه کلام نظامی در مخزن الاسرار است؛ از نظر بلاغی بسامد استعاره های نظامی بیشتر است و در مقابل بسامد تشبیهات عبدی بیگ نیز از نظامی بیشتر است، این مطلب نشانگر استعاره گرابودن نظامی در مقایسه با عبدی بیگ است. از نظر آفرینش های زبانی و ترکیب سازی نظامی بسیار نوآورانه تر از عبدی بیگ عمل کرده و حدود 35 ترکیب و عبارت نو آورده و این امر در مظهرالاسرار فقط 13 مورد است. دلیل این تفاوت به سبک دو شاعر برمی گردد، نظامی اغلب از نظر آفرینش های زبانی و تصویرگری از مقلدانش نوآورتر و مبدع تر است. پژوهش حاضر به شیوه توصیفی تحلیلی انجام شده و هدف، بررسی و مقایسه معراج نامه مظهرالاسرار با مخزن الاسرار در سطوح بلاغی، زبانی و محتوایی و مشخص کردن میزان تقلید و نوآوری عبدی بیگ است، همچنین تأثیرگذاری نظامی بر عبدی بیگ و جایگاه کلام و هنر این شاعر مقلد بهتر مشخص می شود. 
۵۹.

تصحیح و شرح بیتی از دیوان حافظ بر اساس مستندات متنی و شگردهای بلاغی؛ حیلت، حالت یا طاقت؟(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: شعرپژوهی سال ۱۵ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۵۵) 1 - 18

کلید واژه ها: تصحیح انتقادی دیوان حافظ طاقت حالت حیلت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۹ تعداد دانلود : ۷۴
در این بیت از حافظ: کوه  اندوه  فراقت  به  چه  حالت  بکشد    حافظ خسته که از ناله تنش چون نالی ست ضبط های «حالت/ حیلت/ طاقت»، محل بحث میان مصححان دیوان اوست. انتخاب هریک از این سه وجه، ازنظر قاموسی بی اشکال است؛ اما بی تردید از این میان، تنها یکی حافظانه تر است. «حیلت» افزون بر معنای شناخته اش که مرادف با «چاره و تدبیر» است، در جنب کلمه ی «خسته» (= بیمار) ایهامی به معنای متداول آن در گذشته، یعنی طب نیز دارد. همچنین مجاورت کلمات «کوه» و «کشیدن» (= جرّ) و ایهام آن به «علم الحیل و علم جرّ أثقال» ترجیح این ضبط را بر دو ضبط دیگر تقویت می کند. بااین همه دو ضبط دیگر، یعنی «به چه طاقت» و «به چه حالت» نیز به کلی بی وجه نیستند و مستندات متنی که حافظ از آن ها متأثر بوده، می تواند دلیلی برای مقبولیت نسبی ضبط «طاقت» باشد. ضبط «به چه حالت» نیز ازمنظر جناس و ایهام کتابتی نکته ای دارد که کمتر موردتوجه شارحان حافظ و بلاغیون بوده است. این نوع از ایهام و جناس مبتنی بر آیین کتابت نسخ و ایهامات حاصل از شیوه ی کتابت بوده است که نویسندگان و گویندگان گذشته، دست کم در دوره ای خاص، بدان توجه کامل داشته اند. این مقاله در پی آن است که ضمن بررسی دلایل مقبولیت نسبی دو ضبط اخیر، رجحان ضبط «حیلت» را با دلایل متنی و بلاغی به عنوان ضبط مختار حافظ بررسی کند.  
۶۰.

روش شناسی به مثابه الگوی تحلیل روش: نقد و بررسی کتاب راهنمای روش های آمیخته در پژوهش های علوم رفتاری و اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال ۲۳ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۱۱۱) 303-323

کلید واژه ها: روش شناسی روش پژوهش آمیخته نقد ساختاری نقد محتوایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۴ تعداد دانلود : ۱۱۱
آشنایی با روش شناسیِ پژوهش از الزامات انجام هر طرح پژوهشی است. آنچه در اکثر آثار تألیفی یا ترجمه مشاهده می شود، تمرکزِ صرف بر آموزشِ یک یا چند روش پژوهش است. کتاب راهنمای روش های آمیخته در پژوهش های علوم رفتاری و اجتماعی، رویکرد متفاوتی دارد و با پیگیری اهداف سه گانه تبیین گرایش های فلسفی، صورتبندی روش شناسی و روش و در نهایت کاربرد پژوهش های آمیخته، به رشته تحریر درآمده است. تمایز در هدف، که کتاب را در قیاس با دیگر آثار این حوزه برجسته می سازد، دلیل انتخاب آن برای نقد و بررسی بود. ترجمه فارسی کتاب، اثر تشکری و تدلی بر اساس معیارهای ارزیابی شورای نقد و بررسی متون و و کتب علوم انسانی در دو ساحت نقد ساختاری و نقد محتوایی، بررسی شد. نقاط قوت اصلی کتاب، تمرکز بر چهار رکن پارادایم های پژوهش یعنی هستی شناسی، شناخت شناسی، ارزش شناسی و موکداً روش شناسی پژوهش های آمیخته، تعدد و تنوع دیدگاه ها، بهره گیری از پیشگامان حوزه روش های پژوهش در نگارش فصول و نیز استفاده از منابع دست اول و معتبر، ارائه مثال و مطالعات موردی بود. در عین حال، اثر نقاط قابل بهبودی دارد که از جمله مهم ترین آن ها می توان به همپوشانی زیاد در محتوای برخی فصول، نامگذاری و نحوه چینش فصول و ترجمه تحت اللفظی برخی جملات اشاره کرد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان