گردشگری و توسعه

گردشگری به عنوان یک منبع مهم مبادله ارز در سطح بین المللی شناخته شده که می تواند منابع مالی جهت رشد اقتصادی در کشورها را تأمین کند. درآمدهای گردشگری نمونه ای از موارد جایگزین صادرات است که می تواند باعث بهبود در تعادل تراز پرداخت ها، افزایش اشتغال و درنهایت رشد اقتصادی شود. در این راستا این مطالعه به بررسی ارتباط و رابطه علیت بین درآمدها و مخارج گردشگری با رشد اقتصادی در کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا (MENA) طی دوره (2015-1995) با استفاده از رهیافت داده های تابلویی می پردازد. بدین منظور در این مطالعه یک رویکرد جدید برای فرضیه گردشگری منجر به رشد، ارائه شده و روابط علی بین گردشگری و رشد اقتصادی در قالب چهار فرضیه رشد، حفاظت، بازخورد و بی طرفی طبقه بندی می شود. این طبقه بندی جدید باعث می شود رابطه علت و معلولی متفاوت موجود بین گردشگری و رشد اقتصادی در هر کشور به طور خاص توضیح داده شود. نتایج این مطالعه نشان داد که علیرغم رابطه علیت دوطرفه بین گردشگری و رشد اقتصادی (تأیید فرضیه بازخورد) برای مجموعه کشورها، اما برای هریک از کشورها، جهت گیری علیت بین گردشگری و رشد اقتصادی، بسته به وضعیت کشور و شاخص گردشگری استفاده شده متفاوت است. همچنین نتایج این مطالعه نشان داد که ارتباط مثبت بین درآمدها و مخارج گردشگری با رشد اقتصادی در کشورهای موردمطالعه وجود دارد.

صنعت گردشگری در ایران متناسب با تحولات سیاسی، فراز و فرودهای زیادی را پشت سر گذاشته است. اسناد بالادستی این صنعت، به خوبی می تواند جایگاه آن را مشخص کند. در تحقیق حاضر، توسعه پایدار گردشگری در برنامه های پنج ساله-ی توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور مورد بررسی و با به کارگیری نظریه داده بنیاد در قالب مدلی از عوامل علی، زمینه ساز، مداخله گر، راهبردها و پیامدهای توسعه پایدار گردشگری تصویری کلان از این اسناد ارائه داده است. از بین جامعه آماری تحقیق ( برنامه های پنج ساله ی توسعه) با روش نمونه گیری نظری 80 گزاره (ماده) انتخاب و با کدگذاری آن ها 374 مفهوم اولیه (کد باز) شناسایی شد. سپس با لحاظ اشتراکات محتوایی کدهای باز، 47 مقوله فرعی و 18 مقوله اصلی تولید گردید. مزیت این تحقیق در مقایسه با سایر تحقیقات پیشین، شناسایی مدل فرایندی توسعه پایدار گردشگری جمهوری اسلامی ایران به همراه شرایط علی، زمینه ای، مداخله گر، راهبردها و پیامدهاست. بنا بر مدل بدست آمده مقوله های اصلی شامل: مقوله های علی (نگرانی های زیست محیطی و موقعیت ژئوپولتیک ایران)، مقوله محوری (توسعه پایدار گردشگری)، مقوله های زمینه ای (مشارکت و انسجام ذی نفعان گردشگری، آموزش و پژوهش گردشگری)، مقوله های مداخله گر (حس مکان گردشگری، مدیریت مالی گردشگری، ایمنی و امنیت در گردشگری، روش های نوین تکنولوژیکی گردشگری و حکمرانی خوب گردشگری)، مقوله های پیامدی (برنامه ریزی و سیاستگذاری گردشگری، بازاریابی گردشگری، مدیریت سبز گردشگری، مدیریت حمل و نقل پایدار گردشگری و کنترل و نظارت گردشگری) و مقوله های پیامدی(غنای فرهنگی جوامع میزبان، حفاظت از منابع گردشگری و رفاه و کیفیت زندگی جوامع میزبان) در یک چارچوب پارادایمی، همپیوند شده اند.

توسعه صنعت گردشگری درگرو رشد هم زمان خدمات متنوع قابل ارائه است. در این میان خدماتی که موجب اطمینان و آسودگی خاطر گردشگران نسبت به رویدادهای حین سفر می شود، افزایش رضایت آن ها و به تبع آن افزایش تقاضا در این بخش را در پی خواهد داشت. تهدیدهای مادی و معنوی پیش روی گردشگران در حین سفر، ارائه پیشنهاد های بیمه ای متناسب با نیاز آن ها و شرایط مقصد را نیازمند توجه ساخته است. بنابراین طراحی و پیاده سازی خدمات مطلوب بیمه گردشگری متناسب با نیازهای گردشگران در این صنعت مسئلهٔ موردتوجه این پژوهش است. هدف، شناخت مؤلفه های متقابل صنعت بیمه و گردشگری و بررسی شدت ارتباط میان آن ها است تا توان تصمیم گیرندگان را در توسعه خدمات حوزه گردشگری افزایش دهد. به این منظور با شناسایی متغیرهای مؤثر بر توسعه خدمات بیمه گردشگری در بخش عرضه و تقاضا، پیمایشی میان خبرگان صنعت بیمه و گردشگری که دارای حداقل 5 سال سابقه بودند، انجام گردید تا اهمیت هر یک از متغیرها در ارتباط با یکدیگر شناسایی شوند. به دلیل نامحدود بودن جامعه آماری با استفاده از روش نمونه گیری گلوله برفی 250 نفر انتخاب شدند. با استفاده از روش مدل سازی ساختاری و پس از برازش مدل نهایی، نتایج به دست آمده نشان داد که مهم ترین شاخص های مؤثر در بخش تقاضا تسهیلات حمل ونقل، و ساختار و تشکیلات سازمان های فعال در حوزه گردشگری است. همچنین در بخش عرضه خدمات بیمه ای آموزش های کاربردی به فعالان حوزه گردشگری مهم ترین شاخص شناسایی گردید.

برند، منبعی قوی از ارتباطات احساسی وشناختی است که منجر به تجربیات به یاد ماندنی از یک مکان، یک شهر یا یک نام و نشان تجاری می شود. هدف مطالعه بررسی تاثیر همزمان برندسازی مکان بر ساکنان و گردشگران خارجی است. جامعه آماری پژوهش حاضر، کلیه ساکنان در مناطق چهارگانه و کلیه گردشگران خارجی ورودی به شهرستان کرمان در شش ماهه اول سال1396 می باشد. ﺣﺠﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪ با توجه به روش مقایسه ای پژوهش ﺑﺮای ﺟﺎﻣﻌﻪ نامعلوم معادل384 به دست آمد که تعداد 426 پرسشنامه برگشت داده شد. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و و از نظر روش توصیفی- پیمایشی می باشد. پایایی پرسشنامه نیز با استفاده از آلفای کرونباخ تأیید گردید،که معادل 76/0 برآوردشد. جهت تجزیه وتحلیل داده ها، از مدل معادلات ساختاری (ضرایب رگرسیون استاندارد شده) و تحلیل عاملی تاییدی با نرم افزارهای24SPSS و23 AMOS استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که، پیچیدگی برند شهر به واسطه هویت یابی بر تبلیغات دهان به دهان بیشتر برای ساکنان نسبت به گردشگران خارجی تاثیر معناداری دارد، می توان نتیجه گرفت که پیچیدگی برند به واسطه هویت یابی در ساکنان شهر بیشتر از گردشگران خارجی بر تبلیغات دهان به دهان آنان تاثیرگذار می باشد. و همچنین، پیچیدگی برند شهر به واسطه رضایت بر تبلیغات دهان به دهان بیشتر برای گردشگران خارجی نسبت به ساکنان تاثیر معناداری دارد، در نتیجه میزان تاثیر پیچیدگی برند شهر به واسطه رضایت بر تبلیغات دهان به دهان بر گردشگران خارجی تاثیرگذار می باشد و بر ساکنان تاثیر مثبتی ندارد. علاوه براین ، پیچیدگی برند شهر به واسطه تعهد بر تبلیغات دهان به دهان تاثیر مثبت ندارد.

برندسازی مقصد،یکی از مهمترین مباحث درحوزه بازاریابی گردشگری است. لذا، هدف پژوهش حاضر، بررسی تاثیر ارزش ویژه برند مقصد بر وفاداری گردشگران به شهر شیراز به منظور افزایش گردشگران و برندسازی مقصد است.پژوهش حاضر از نظرهدف کاربردی و براساس روش گردآوری داده ها از نوع توصیفی-پیمایشی است.جامعه آماری،گردشگرانی هستند که طی ماه های فروردین تا آبان 1396 از شهرشیراز بازدیدکرده اند.حجم نمونه براساس جدول مورگان و فرمول کوکران برای جامعه نامحدود معادل 384 به دست آمد. روایی و پایایی پرسشنامه به ترتیب توسط خبرگان و آلفای کرونباخ تایید شد.جهت تجزیه و تحلیل داده ها ازمدل سازی معادلات ساختاری،تحلیل عاملی تاییدی ونرم افزارهای SPSS23و AMOS23استفاده شد.یافته ها نشان داد که ارزش ویژه برند مقصد بروفاداری گردشگران تاثیر معناداری دارند. آگاهی از مقصد بر تصویرجامع تاثیر معناداری نداشته اما برکیفیت ادراک شده تاثیرمعناداری دارد.تصویرجامع برکیفیت ادراک شده تاثیرمعناداری داشته وکیفیت ادراک شده نیز بر وفاداری نگرشی و رفتاری تاثیرمعناداری دارد.تصویرشناختی وکنشی بروفاداری رفتاری تاثیرمعناداری داشته اما تصویر عاطفی بر وفاداری رفتاری تاثیرمعناداری ندارد.تصویر شناختی وعاطفی از طریق تصویر جامع به عنوان متغیرمیانجی، بر وفاداری رفتاری تاثیرمعناداری داشته اما تصویر کنشی از طریق تصویر جامع، بر وفاداری رفتاری تاثیرمعناداری ندارد.

هدف پژوهش حاضر مطالعه تاثیر تجربه خاطره انگیز برند بر عشق به برند در صنعت گردشگری با استفاده از روش مدلسازی معادلات ساختاری است. پژوهش از نوع توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش، گردشگران داخلی اصفهان از اردیبهشت تا مرداد 1396هستند. نمونه گیری به روش تصادفی خوشه ای و در مناطق مختلف گردشگری اصفهان انجام شد و از پرسشنامه استاندارد برای جمع آوری داده ها استفاده شد. روایی محتوا (از نوع صوری) و پایایی پرسشنامه (با آلفای کرونباخ 89%) تایید شد. در نهایت 339 پرسشنامه برای تجزیه و تحلیل جمع آوری شد. به منظور انجام مدلسازی معادلات ساختاری از نرم افزارهای SPSS و Amos استفاده شد . در این مطالعه سه بعد (شناختی، ارزیابی و احساسی) برای هویت یابی مشتری با برند در نظر گرفته شد. یافته های پژوهش حاکی از تایید تمام فرضیه های پژوهش بود.ازاین رو نتیجه گرفته شد که تجربه خاطره انگیز از آن بر هویت یابی مشتری بر برند تاثیر مثبت دارد. به همین ترتیب هویت یابی مشتری با برند بر عشق به برند مقصد تاثیر مثبت دارد. این نتایج می تواند برای فعالان صنعت گردشگری مبنایی برای تعیین هویت گردشگران با مقصد گردشگری و جذب آنان باشد.

صنعت گردشگری با توجه به ویژگی های محیط پذیرنده و نیز خصوصیات گردشگران می تواند بر روی محیط تأثیر گذار باشد. علاوه بر ویژگی ها و منابع طبیعی مقصد، خصوصیات جمعیت شناختی همچون درآمد، سن و تحصیلات بر روی رفتارهای گردشگران و درک آن ها از محیط و تأثیرات گردشگری مؤثر است. برآورد ردپای بوم شناختی و تجزیه و تحلیل نتایج آن، ارزش عددی و کمی هر نوع فعالیت و رفتار گردشگران را نشان می دهد و تصویری لحظه ای از تأثیر و مصرف منابع توسط جمعیت تحت بررسی ایجاد می کند. در این پژوهش با جمع آوری داده های مورد نیاز از جمعیت گردشگران منطقه تاریخی بیستون کرمانشاه با استفاده از توزیع پرسشنامه در چهار فصل در بین گردشگران، به بررسی میزان مصرف پارامترهای آب، غذا، انرژی الکتریسیته و داده های لازم برای محاسبه ردپای حمل و نقل و نیز میزان تولید زباله پرداخته شد. نتایج نشان داد نقش متغیر غذا در بیشتر ویژگیهای بررسی شده قابل توجه بود در حالیکه نقش متغیر آب در حد متوسط و تاثیر متغیر حمل و نقل در حد نسبتا پایین قرار داشت. متغیر غذا برای گردشگران اهمیت زیادی داشته و این اهمیت در ویژگیهای سن و استان برجسته تر است در حالیکه ویژگی تحصیلات در رده دوم اهمیت قرار گرفت. اهمیت سه متغیر آب، غذا و حمل و نقل در ویژگی درآمد تقریبا یکسان بود که نشان می دهد توقع هر قشر متناسب با سطح درآمد آنان می باشد. بنابراین توصیه می گردد برای رونق این منطقه گردشگری نظارت و کنترل بر اماکن ارایه کننده غذا بیش از پیش لحاظ شده و کیفیت ارایه خدمات بالا رود.

ژئوتریل یا مسیرهای زمین شناختی، بهترین مسیرهای پیاده یا سواره برای دسترسی به سایت های میراث زمین شناسی و ژئومورفولوژیکی به منظور گردشگری هستند. معمولاٌ ژئوسایتها پراکنده هستند و آنهایی که در مناطق صعب العبور کوهستانی، جنگلی و یا سواحل صخره ای قرار دارند، دسترسی به آنها به راحتی امکان پذیر نیست. درمقابل، ژئوسایتهایی که در مناطق پست و کم شیب قرار گرفته اند، بنا به دلایلی مانند سهولت دسترسی و فعالیتهای علمی پژوهشی، به طور گسترده مورد بازدید و بررسی قرار می گیرند. برای معرفی یک ژئوپارک علاوه بر ارزیابی ژئوسایتها، باید ژئوتریلهای آن نیز مورد ارزیابی قرار گیرد. ژئوپارک پیشنهادی غرب خراسان رضوی یکی از مناطقی است که می تواند به عنوان ژئوپارک ملی یا بین المللی به دنیا معرفی شود. بدین منظور ابتدا، اسناد و نقشه ها و داده های مورد نیاز جمع آوری شده و سپس با استفاده از نرم افزارهایی همچون GIS، Envi و google earth به تهیه نقشه و تحلیلهای عددی پرداخته شده است. یافته ها نشان می دهد در ژئوپارک پیشنهادی 2984 کیلومتر جاده وجود دارد که سهم هر کیلومتر مربع 701 متر می شود. 9/42 درصد از جاده های ژئوپارک پیشنهادی آسفالت درجه 1 و 2 دارند. سه مسیر به طول 80 کیلومتر برای موتورسواری و دو مسیر به طول 25 کیلومتر برای ژئورافتینگ ترسیم شده است. سه مسیر برای شتر سواری به طول 122 کیلومتر در مناطق کویری و یک مسیر برای ژئوبایک به طول 81 کیلومتر در کنار جاده ترانزیتی حرم تا حرم برای ژئوپارک، پیشنهاد و ترسیم می گردد.

گردشگری روستایی یکی از بزرگ ترین پدیده های اقتصادی-اجتماعی-زیست محیطی جهانی برای کمک به توسعه نواحی روستایی و رفع مشکلات این نواحی است. در کشور ما نیز با توجه به روند روزافزون تخریب روستاها و کاهش رونق کشاورزی، توسعه گردشگری در روستاها می تواند با ایجاد فعالیت های مکمل به احیای این نواحی کمک کرده و سبب دست یابی به توسعه پایدار در نواحی روستایی شود. روستای ابیانه در استان اصفهان با توجه به جاذبه های طبیعی، فرهنگی و مذهبی یک مقصد گردشگری مهم به شمار می رود، اما از ظرفیت های گردشگری فراوان این روستا به نحو احسن بهره برداری نمی شود. بنابراین، برنامه ریزی با دید بلندمدت و با رویکرد پایدار که اهداف درآمدی، فرهنگی و اجتماعی، و زیست محیطی را به صورت هم زمان مد نظر قرار می دهد در این منطقه از اهمیت بسزایی در راستای اهداف توسعه پایدار برخوردار است. لذا در این پژوهش با استفاده از رویکرد پویایی شناسی سیستم به شبیه سازی سیستم گردشگری در این منطقه پرداخته شده و سیاست های مناسب جهت توسعه ظرفیت گردشگری منطقه و جمعیت گردشگران با توجه به اهداف درآمدی و زیست محیطی شناسایی و شبیه سازی شده اند. داده های مورد نیاز برای ساخت مدل از سه گروه خبرگان صنعت گردشگری، گردشگران و اهالی ابیانه و همچنین اسناد موجود در این زمینه گردآوری شده است. شش سیاست مختلف در زمینه چگونگی تخصیص بودجه به زیرساخت ها، خدمات فرهنگی، خدمات درمانی- بهداشتی و صنایع دستی منطقه شناسایی و مورد ارزیابی قرار گرفته اند. مقایسه سیاست های متفاوت پیشنهادی نشان می دهد بهترین سیاست، تخصیص بیشتر بودجه برای زیرساخت سازی و علی الخصوص زیرساخت های اقامتی-رفاهی و پس از آن زیرساخت های ورودی- خروجی است.

گردشگری سلامت یکی از شاخه های جدید توریسم بین المللی می باشد که در سال های اخیر رشدی بیش از رشد سایر بخش های توریسم تجربه نموده است. این مطالعه از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش گردآوری داده ها توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش را گردشگران خارجی سفر کرده به بیمارستان های تهران که به تعداد400 نفر بوده اند، تشکیل می دهد. برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران در سطح اطمینان 95% استفاده شد و نمونه ای به حجم 196 نفر تعیین شد. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه می باشد که برای متغیر گردشگری سلامت از پرسشنامه استاندارد و همچنین برای عوامل غیردرمانی از پرسشنامه خود ساخته استفاده شد، که به صورت تصادفی مرحله ای در بین پاسخ دهندگان توزیع گردید. روایی پرسشنامه از طریق روایی محتوا تایید گردید و پایایی آن از روش آلفای کرونباخ برابر با 786/0 بود که نشان از پایایی بالایی می باشد. همچنین در این پژوهش برای بررسی و آزمون فرضیه ها از رویکرد معادلات ساختاری استفاده شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در سطح اطمینان 95% تمام پنج فرضیه ای اصلی پژوهش که عبارت اند از عوامل اقتصادی، عوامل فرهنگی، عوامل زیرساختی، عوامل حاکمیتی و شرایط عمومی، بر گردشگری سلامت تاثیر مثبت و معناداری دارند.